Przejdź do zawartości

Szablon:Chem2

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.

 Dokumentacja szablonu [zobacz] [edytuj] [historia] [odśwież]

Użycie

[edytuj]

Szablon służy do zapisywania wzorów i prostych reakcji chemicznych. Automatycznie stosuje indeksy dolne i górne dla ładunków oraz krotności atomów. Wiązania, strzałki i inne symbole zapisuje się z wykorzystaniem składni podanej w tabeli poniżej, bez potrzeby bezpośredniego wpisywania tych symboli (wszystkie elementy wzoru lub równania można wpisać bezpośrednio z klawiatury).

Szablon przyjmuje tylko jeden parametr, w którym należy umieścić cały wzór bądź całe równanie reakcji chemicznej, przykładowo przedstawione równanie reakcji:

CO
2
+ H
2
O ⇄ H
2
CO
3

uzyskuje się poprzez wpisanie:

{{chem2|CO2 + H2O ⇄ H2CO3}} lub {{chem2|CO2 + H2O \darrow H2CO3}}

natomiast równanie:

H
2
C=CH−CH(CH
3
)
2
+ HCl → CH
3
−CH
2
−CCl(CH
3
)
2
+ CH
3
−CHCl−CH(CH
3
)
2

poprzez wpisanie:

{{chem2|H2C\dCH\sCH(CH3)2 + HCl → CH3\sCH2\sCCl(CH3)2 + CH3\sCHCl\sCH(CH3)2}}
lub
{{chem2|H2C\dCH\sCH(CH3)2 + HCl \arrow CH3\sCH2\sCCl(CH3)2 + CH3\sCHCl\sCH(CH3)2}}

W sekcji Przykłady przedstawiono sposoby zapisu bardziej skomplikowanych wzorów (np. wzorów cząsteczek obdarzonych ładunkiem).

Opis parametrów

[edytuj]

Symbole w wierszach z szarym tłem powinny być wykorzystywane jedynie w uzasadnionych przypadkach (nie mają żadnego zastosowania w większości przypadków).

Symbol Składnia Opis Przykład w kodzie Wynik użycia
\s wiązanie pojedyczne {{chem2|CH3\sCH3}} CH
3
−CH
3
= \d wiązanie podwójne {{chem2|CH2\dCH2}} CH
2
=CH
2
[mini 1] \t wiązanie potrójne {{chem2|CH\tCH}} CH≡CH
[mini 1] \q wiązanie poczwórne {{chem2|[Cl4Re\qReCl4](2−)}} [Cl
4
Re≣ReCl
4
]2−
[mini 1] \p wiązanie częściowe {{chem2|HArF\pHF}} HArF⋯HF
[mini 1] ->
\arrow
strzałka (w równaniu reakcji) {{chem2|CO2 + H2O -> H2CO3}} CO
2
+ H
2
O → H
2
CO
3
[mini 1] \larrow strzałka w lewo {{chem2|H2CO3 \larrow CO2 + H2O}} H
2
CO
3
← CO
2
+ H
2
O
[mini 1] <->
\darrow
strzałki w obie strony (reakcja odwracalna) {{chem2|2NaCl + CaCO3 <-> Na2CO3 + CaCl2}} 2NaCl + CaCO
3
⇄ Na
2
CO
3
+ CaCl
2
[mini 1] \dlarrow strzałki w obie strony (odwrotnie) {{chem2|2NaCl + CaCO3 \dlarrow Na2CO3 + CaCl2}} 2NaCl + CaCO
3
⇆ Na
2
CO
3
+ CaCl
2
[mini 1] \equil półstrzałki w obie strony (reakcja równowagowa) {{chem2|CH3COOH + H2O \equil CH3COO− + H3O+}} CH
3
COOH + H
2
O ⇌ CH
3
COO
+ H
3
O+
[mini 1] meso strzałka w obie strony (rezonans) {{chem2|[S\dC\dN- \meso -S\sC\tN]}} [S=C=N

S−C≡N]
[mini 1] \up strzałka w górę (gazowy produkt reakcji opuszcza układ) {{chem2|As2S5 + 3CO3(2-) \arrow AsS4(3-) + 3CO2\up}} As
2
S
5
+ 3CO2−
3
→ AsS3−
4
+ 3CO
2
[mini 1] \down strzałka w dół (produkt reakcji strąca się) {{chem2|2As(3+) + 3S(2-) \arrow As2S3\down}} 2As3+
+ 3S2−
→ As
2
S
3
^{} indeks górny {{chem2|R^{1}R^{2}C\dCR^{3}R^{4}|}} R1
R2
C=CR3
R4
_{} indeks dolny {{chem2|C_{''n''}H_{2''n''+2}|}} C
n
H
2n+2
· * kropka (np. przy hydratach) {{chem2|CuSO4*5H2O}} CuSO
4
·5H
2
O

\r, (\r) rodnik
jonorodnik
{{chem2|O2\r}}, {{chem2|O2(\r)}}
{{chem2|C6H6\r(+)}}, {{chem2|C6H6(+)\r}}
O
2

[mini 2], O
2

C
6
H
6

+
[mini 2], C
6
H+
6

(\r+), (\r-) jonorodnik {{chem2|C6H6(\r+)}}, {{chem2|C6H6(\r-)}} C
6
H•+
6
, C
6
H•−
6
[mini 1] \'
\prim
prim {{chem2|R\'R\bisC\dCR\trisR\quat}} R′R″C=CR‴R⁗
[mini 1] \bis bis
[mini 1] \tris tris
[mini 1] \quat quater
η[mini 1] \h hapto (liczba połączeń liganda z atomem centralnym) {{chem2|\h}} η
\h{} {{chem2|\h{5}|}} η5-
μ[mini 1] \m ligand mostkowy {{chem2|\m}} μ
\m{} {{chem2|\m{2}|}} μ2-
- \- łącznik {{chem2|\h\-}} η-

Grupa uwag

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 Zamiast kodu można użyć tego symbolu.
  2. 2,0 2,1 Zwróć uwagę, że w tym przypadku symbol rodnika znajduje się nie nad, lecz za indeksem dolnym, co jest niezgodne ze standardowym wyświetlaniem indeksów w szablonie chem2. Dla jonorodników można zastosować odwrotną kolejność symboli lub wywołanie kodem „(r+)”/„r(-)”, tak jak w kolejnych przykładach. Dla rodników bez ładunku można użyć kodu „(\r)” jak w przykładzie, aby uzyskać wyrównanie względem indeksu dolnego.

Przykłady

[edytuj]

Cząsteczki obdarzone ładunkiem elektrycznym – ładunek zapisuje się w większości przypadków ujmując go w nawias:

jony Mg2+
, Fe3+
, NO
3
można zapisać w postaci:
{{chem2|Mg(2+)}}, {{chem2|Fe(3+)}}, {{chem2|NO3(-)}}
dla ładunków jednostkowych nawias można pominąć, np. przy zapisie OH
, Li+
{{chem2|OH-}}, {{chem2|Li+}}
pominięcie nawiasu w sytuacji, gdy oprócz znaku ładunku podaje się liczbę (np. S2−
), bądź gdy w zapisie obok ładunku występuje krotność atomu (np. CO2−
3
), spowoduje błędne wyświetlenie wzoru:
błędnie: S
2
({{chem2|S2-}}) i CO
32
({{chem2|CO32-}})
poprawnie: S2−
({{chem2|S(2-)}}) i CO2−
3
({{chem2|CO3(2-)}})

Stan skupienia reagentów – wykorzystuje się składnię do zapisu indeksów dolnych:

równanie reakcji: CH
4

(g)
+ O
2

(g)
→ CO
2

(g)
+ H
2
O
(c)
należy zapisać jako:
{{chem2|CH4_{(g)} + O2_{(g)} \arrow CO2_{(g)} + H2O_{(c)}|}}
podobnie w przypadku informacji, że dany związek znajduje się w roztworze (np. NH
3

(aq)
):
{{chem2|NH3_{(aq)}|}}

Związki niestechiometryczne – wykorzystuje się składnię do zapisu indeksów dolnych:

wzór Fe
0,95
O
należy zapisać jako:
{{chem2|Fe_{0,95}O}}
mimo że szablon poprawnie zapisuje wzory z ułamkami zapisanymi z użyciem kropki (np. Fe
0.95
O
), nie należy jej wykorzystywać.

Izotopy – wykorzystuje się składnię do zapisu indeksów górnych:

wzór 14
C
należy zapisać jako:
{{chem2|^{14}C}}

Addukty (np. hydraty) – wykorzystuje się asterysk (gwiazdkę):

wzór CuSO
4
·5H
2
O
zapisuje się jako:
{{chem2|CuSO4*5H2O}}

Linkowanie do innych artykułów

wzór lub tekst w szablonie może być linkiem wewnętrznym (funkcjonalność tę wprowadzono na początku 2017 roku), np.:
{{chem2|[[w:kwas arsenowy|H3AsO4]]}} daje H
3
AsO
4
{{chem2|[[w:dwutlenek węgla|CO2]] + [[w:woda|H2O]] <-> [[w:kwas węglowy|H2CO3]]}} daje CO
2
+ H
2
O
H
2
CO
3

Błędy

[edytuj]

Błędy należy zgłaszać w Wikibooks:Kwestie techniczne.

Znane problemy

[edytuj]

Nawias klamrowy użyty jako ostatni znak w szablonie

jeżeli w szablonie ostatnim znakiem jest nawias klamrowy „}”, szablon wyświetli błędny wzór:
zapisując wzór NH
3

(aq)
jako {{chem2|NH3_{(aq)}}} otrzymamy NH
3
_{(aq)
}
rozwiązanie: jako ostatni znak w szablonie należy wstawić znak potoku „|”, tzn. {{chem2|NH3_{(aq)}|}}; możliwe jest również wstawienie spacji, jednak może ona zostać przypadkowo usunięta, np. poprzez użycie WP:SK.

Podanie znaku równości w szablonie

jeżeli w równaniu konieczne jest zapisanie znaku równości „=” i zapisze się go bezpośrednio:
{{chem2|CO2 + H2O = H2CO3}}
to równanie nie zostanie wyświetlone
rozwiązanie: do zapisu „=” należy używać „\d”

Szablon służy do zapisu wzorów i równań reakcji chemicznych. Proste wzory należy zapisywać bezpośrednio (jako np. H2O, CH3COOH); ładunki cząsteczek umieszcza się w nawiasach, np. NO3(-); dla znaków i symboli stosuje się odpowiednią składnię, np. do wyświetlenia strzałki należy wpisać „\arrow”, a wiązania pojedyncze, podwójne i potrójne zapisuje się stosując odpowiednio „\s”, „\d” i „\t”. Aby zapoznać się z listą dostępnych znaków i symboli, przeczytaj dokumentację tego szablonu: https://pl.wikibooks.org/wiki/Szablon:Chem2.

Parametry szablonu[Zarządzaj danymi szablonu]

ParametrOpisTypStatus
wzór1

Podaj wzór cząsteczki bądź równanie reakcji chemicznej. Do zapisu strzałki użyj „\arrow”, wiązania pojedyncze, podwójne i potrójne zapisuje się stosując odpowiednio „\s”, „\d” i „\t”, strzałka w obie strony to „\darrow”, a strzałki w górę i w dól to „\up” i „\down”. Po więcej znaków sięgnij do dokumentacji tego szablonu.

Przykład
H3O(+) + OH(-) \arrow 2H2O
Ciąg znakówwymagany

Zobacz też

[edytuj]
  • {{chem}} – szablon do zapisu wzorów chemicznych bez użycia Lua.