Szablon:Chem2
Użycie
[edytuj]Szablon służy do zapisywania wzorów i prostych reakcji chemicznych. Automatycznie stosuje indeksy dolne i górne dla ładunków oraz krotności atomów. Wiązania, strzałki i inne symbole zapisuje się z wykorzystaniem składni podanej w tabeli poniżej, bez potrzeby bezpośredniego wpisywania tych symboli (wszystkie elementy wzoru lub równania można wpisać bezpośrednio z klawiatury).
Szablon przyjmuje tylko jeden parametr, w którym należy umieścić cały wzór bądź całe równanie reakcji chemicznej, przykładowo przedstawione równanie reakcji:
- CO
2 + H
2O ⇄ H
2CO
3
uzyskuje się poprzez wpisanie:
{{chem2|CO2 + H2O ⇄ H2CO3}}
lub{{chem2|CO2 + H2O \darrow H2CO3}}
natomiast równanie:
- H
2C=CH−CH(CH
3)
2 + HCl → CH
3−CH
2−CCl(CH
3)
2 + CH
3−CHCl−CH(CH
3)
2
poprzez wpisanie:
{{chem2|H2C\dCH\sCH(CH3)2 + HCl → CH3\sCH2\sCCl(CH3)2 + CH3\sCHCl\sCH(CH3)2}}
- lub
{{chem2|H2C\dCH\sCH(CH3)2 + HCl \arrow CH3\sCH2\sCCl(CH3)2 + CH3\sCHCl\sCH(CH3)2}}
W sekcji Przykłady przedstawiono sposoby zapisu bardziej skomplikowanych wzorów (np. wzorów cząsteczek obdarzonych ładunkiem).
Opis parametrów
[edytuj]Symbole w wierszach z szarym tłem powinny być wykorzystywane jedynie w uzasadnionych przypadkach (nie mają żadnego zastosowania w większości przypadków).
Symbol | Składnia | Opis | Przykład w kodzie | Wynik użycia |
---|---|---|---|---|
− | \s | wiązanie pojedyczne | {{chem2|CH3\sCH3}} |
CH 3−CH 3 |
= | \d | wiązanie podwójne | {{chem2|CH2\dCH2}} |
CH 2=CH 2 |
≡[mini 1] | \t | wiązanie potrójne | {{chem2|CH\tCH}} |
CH≡CH |
≣[mini 1] | \q | wiązanie poczwórne | {{chem2|[Cl4Re\qReCl4](2−)}} |
[Cl 4Re≣ReCl 4]2− |
⋯[mini 1] | \p | wiązanie częściowe | {{chem2|HArF\pHF}} |
HArF⋯HF |
→[mini 1] | -> \arrow |
strzałka (w równaniu reakcji) | {{chem2|CO2 + H2O -> H2CO3}} |
CO 2 + H 2O → H 2CO 3 |
←[mini 1] | \larrow | strzałka w lewo | {{chem2|H2CO3 \larrow CO2 + H2O}} |
H 2CO 3 ← CO 2 + H 2O |
⇄[mini 1] | <-> \darrow |
strzałki w obie strony (reakcja odwracalna) | {{chem2|2NaCl + CaCO3 <-> Na2CO3 + CaCl2}} |
2NaCl + CaCO 3 ⇄ Na 2CO 3 + CaCl 2 |
⇆[mini 1] | \dlarrow | strzałki w obie strony (odwrotnie) | {{chem2|2NaCl + CaCO3 \dlarrow Na2CO3 + CaCl2}} |
2NaCl + CaCO 3 ⇆ Na 2CO 3 + CaCl 2 |
⇌[mini 1] | \equil | półstrzałki w obie strony (reakcja równowagowa) | {{chem2|CH3COOH + H2O \equil CH3COO− + H3O+}} |
CH 3COOH + H 2O ⇌ CH 3COO− + H 3O+ |
↔[mini 1] | meso | strzałka w obie strony (rezonans) | {{chem2|[S\dC\dN- \meso -S\sC\tN]}} |
[S=C=N− ↔ − S−C≡N] |
↑[mini 1] | \up | strzałka w górę (gazowy produkt reakcji opuszcza układ) | {{chem2|As2S5 + 3CO3(2-) \arrow AsS4(3-) + 3CO2\up}} |
As 2S 5 + 3CO2− 3 → AsS3− 4 + 3CO 2↑ |
↓[mini 1] | \down | strzałka w dół (produkt reakcji strąca się) | {{chem2|2As(3+) + 3S(2-) \arrow As2S3\down}} |
2As3+ + 3S2− → As 2S 3↓ |
^{} | indeks górny | {{chem2|R^{1}R^{2}C\dCR^{3}R^{4}|}} |
R1 R2 C=CR3 R4 | |
_{} | indeks dolny | {{chem2|C_{''n''}H_{2''n''+2}|}} |
C nH 2n+2 | |
· | * | kropka (np. przy hydratach) | {{chem2|CuSO4*5H2O}} |
CuSO 4·5H 2O |
• |
\r, (\r) | rodnik jonorodnik |
{{chem2|O2\r}}, {{chem2|O2(\r)}} {{chem2|C6H6\r(+)}}, {{chem2|C6H6(+)\r}} |
O 2• [mini 2], O• 2 C 6H 6• + [mini 2], C 6H+ 6• |
(\r+), (\r-) | jonorodnik | {{chem2|C6H6(\r+)}}, {{chem2|C6H6(\r-)}} |
C 6H•+ 6, C 6H•− 6 | |
′[mini 1] | \' \prim |
prim | {{chem2|R\'R\bisC\dCR\trisR\quat}} |
R′R″C=CR‴R⁗ |
″[mini 1] | \bis | bis | ||
‴[mini 1] | \tris | tris | ||
⁗[mini 1] | \quat | quater | ||
η[mini 1] | \h | hapto (liczba połączeń liganda z atomem centralnym) | {{chem2|\h}} |
η |
\h{} | {{chem2|\h{5}|}} |
η5- | ||
μ[mini 1] | \m | ligand mostkowy | {{chem2|\m}} |
μ |
\m{} | {{chem2|\m{2}|}} |
μ2- | ||
- | \- | łącznik | {{chem2|\h\-}} |
η- |
Grupa uwag
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 Zamiast kodu można użyć tego symbolu.
- ↑ 2,0 2,1 Zwróć uwagę, że w tym przypadku symbol rodnika znajduje się nie nad, lecz za indeksem dolnym, co jest niezgodne ze standardowym wyświetlaniem indeksów w szablonie chem2. Dla jonorodników można zastosować odwrotną kolejność symboli lub wywołanie kodem „(r+)”/„r(-)”, tak jak w kolejnych przykładach. Dla rodników bez ładunku można użyć kodu „(\r)” jak w przykładzie, aby uzyskać wyrównanie względem indeksu dolnego.
Przykłady
[edytuj]Cząsteczki obdarzone ładunkiem elektrycznym – ładunek zapisuje się w większości przypadków ujmując go w nawias:
- jony Mg2+
, Fe3+
, NO−
3 można zapisać w postaci:{{chem2|Mg(2+)}}, {{chem2|Fe(3+)}}, {{chem2|NO3(-)}}
- dla ładunków jednostkowych nawias można pominąć, np. przy zapisie OH−
, Li+
{{chem2|OH-}}, {{chem2|Li+}}
- pominięcie nawiasu w sytuacji, gdy oprócz znaku ładunku podaje się liczbę (np. S2−
), bądź gdy w zapisie obok ładunku występuje krotność atomu (np. CO2−
3), spowoduje błędne wyświetlenie wzoru:- błędnie: S−
2 ({{chem2|S2-}}
) i CO−
32 ({{chem2|CO32-}}
) - poprawnie: S2−
({{chem2|S(2-)}}
) i CO2−
3 ({{chem2|CO3(2-)}}
)
- błędnie: S−
Stan skupienia reagentów – wykorzystuje się składnię do zapisu indeksów dolnych:
- równanie reakcji: CH
4
(g) + O
2
(g) → CO
2
(g) + H
2O
(c) należy zapisać jako:{{chem2|CH4_{(g)} + O2_{(g)} \arrow CO2_{(g)} + H2O_{(c)}|}}
- podobnie w przypadku informacji, że dany związek znajduje się w roztworze (np. NH
3
(aq)):{{chem2|NH3_{(aq)}|}}
Związki niestechiometryczne – wykorzystuje się składnię do zapisu indeksów dolnych:
- wzór Fe
0,95O należy zapisać jako:{{chem2|Fe_{0,95}O}}
- mimo że szablon poprawnie zapisuje wzory z ułamkami zapisanymi z użyciem kropki (np. Fe
0.95O), nie należy jej wykorzystywać.
Izotopy – wykorzystuje się składnię do zapisu indeksów górnych:
- wzór 14
C należy zapisać jako:{{chem2|^{14}C}}
Addukty (np. hydraty) – wykorzystuje się asterysk (gwiazdkę):
- wzór CuSO
4·5H
2O zapisuje się jako:{{chem2|CuSO4*5H2O}}
Linkowanie do innych artykułów
- wzór lub tekst w szablonie może być linkiem wewnętrznym (funkcjonalność tę wprowadzono na początku 2017 roku), np.:
Błędy
[edytuj]Błędy należy zgłaszać w Wikibooks:Kwestie techniczne.
Znane problemy
[edytuj]Nawias klamrowy użyty jako ostatni znak w szablonie
- jeżeli w szablonie ostatnim znakiem jest nawias klamrowy „}”, szablon wyświetli błędny wzór:
- zapisując wzór NH
3
(aq) jako{{chem2|NH3_{(aq)}}}
otrzymamy NH
3_{(aq)} - rozwiązanie: jako ostatni znak w szablonie należy wstawić znak potoku „|”, tzn.
{{chem2|NH3_{(aq)}|}}
; możliwe jest również wstawienie spacji, jednak może ona zostać przypadkowo usunięta, np. poprzez użycie WP:SK.
- zapisując wzór NH
Podanie znaku równości w szablonie
- jeżeli w równaniu konieczne jest zapisanie znaku równości „=” i zapisze się go bezpośrednio:
{{chem2|CO2 + H2O = H2CO3}}
- to równanie nie zostanie wyświetlone
- rozwiązanie: do zapisu „=” należy używać „\d”
Parametry szablonu (strukturyzacja Wizualnego Edytora)
[edytuj]Szablon służy do zapisu wzorów i równań reakcji chemicznych. Proste wzory należy zapisywać bezpośrednio (jako np. H2O, CH3COOH); ładunki cząsteczek umieszcza się w nawiasach, np. NO3(-); dla znaków i symboli stosuje się odpowiednią składnię, np. do wyświetlenia strzałki należy wpisać „\arrow”, a wiązania pojedyncze, podwójne i potrójne zapisuje się stosując odpowiednio „\s”, „\d” i „\t”. Aby zapoznać się z listą dostępnych znaków i symboli, przeczytaj dokumentację tego szablonu: https://pl.wikibooks.org/wiki/Szablon:Chem2.
Parametr | Opis | Typ | Status | |
---|---|---|---|---|
wzór | 1 | Podaj wzór cząsteczki bądź równanie reakcji chemicznej. Do zapisu strzałki użyj „\arrow”, wiązania pojedyncze, podwójne i potrójne zapisuje się stosując odpowiednio „\s”, „\d” i „\t”, strzałka w obie strony to „\darrow”, a strzałki w górę i w dól to „\up” i „\down”. Po więcej znaków sięgnij do dokumentacji tego szablonu.
| Ciąg znaków | wymagany |
Zobacz też
[edytuj]- {{chem}} – szablon do zapisu wzorów chemicznych bez użycia Lua.
Powyższy opis jest dołączany ze strony Szablon:Chem2/opis. (edytuj | historia)
Kategorie należy dodawać do podstrony /opis. Zobacz podstrony tego szablonu. |