Ekoogrodnictwo/Rośliny użytkowe/Burak ćwikłowy
| Burak ćwikłowy | |
 Beta vulgaris subsp. vulgaris var. crassa | |
| Wymagania środowiskowe | |
| Wymagania glebowe: | małe |
| Wymagania cieplne: | umiarkowane, optimum 15-18°C |
| Wrażliwość na temperaturę: | średnia wytrzymałość (siewki wrażliwe na dłuższe przymrozki) |
| Wymagania świetlne: | mało wrażliwy na niedobór światła |
| Wymagania wodne: | małe wymagania |
| Nazwa systematyczna | |
| Beta vulgaris var. conditiva | |
| Inne nazwy | |
| burak korzeniowy, burak czerwony, ćwikła | |
 Systematyka Wikispecies
| |
 Galeria Wikimedia Commons
| |
Uprawa
[edytuj]Buraki korzeniowe są roślinami o przeciętnych wartościach odżywczych. Nie mają dużych wymagań i są łatwe w uprawie, mogą rosnąć w półcieniu a na dobrze uprawionych glebach nie wymagają nawet dodatkowego nawożenia. Jesienią niewielką ilość kompostu miesza się z ziemią i przykrywa zagon ściółką. Na jałowych, piaszczystych glebach buraki należy dodatkowo zasilić wyciągiem roślinnym, np. gnojówką z żywokostu.
W okresie zawiązywania i rozwoju korzeni gleba powinna mieć odpowiednią wilgotność (ściółkowanie), dorosłe rośliny natomiast mogą przetrwać dłuższe okresy suszy.
Buraki uprawia się na pęczki, na bezpośrednie spożycie latem i jesienią oraz do przechowywania przez zimę. Nie powinniśmy dopuścić, aby urosły zbyt duże.
Ze względu na łatwość uprawy i niewielkie wymagania, warzywo to szczególnie zasługuje na obecność w ogrodach uprawianych metodami ekologicznymi.
Miejsce uprawy
[edytuj]Buraki ćwikłowe mogą rosnąć w półcieniu, ale preferują miejsca słoneczne, glebę przepuszczalną, niekoniecznie zawierającą duże ilości próchnicy.
Siew/sadzenie
[edytuj]Na zbiór pęczkowy nasiona wysiewa się od połowy kwietnia (a w cieplejszych rejonach już w końcu marca) w rzędach oddalonych o 20 cm. Gdy rośliny mają po 2-4 liście właściwe przerywa się je, zostawiając co 3-4 cm.
Na zbiór letni i jesienny nasiona wysiewa się w maju w rzędach oddalonych od siebie o 20-25 cm a po przerywce rośliny pozostawia co 6 cm. Ponieważ nasiona są duże, można wysiewać je po dwa a następnie usunąć słabszą roślinę, dzięki czemu zbyteczne będzie późniejsze przerywanie. Nasiona buraków występują także w kłębkach wielonasienny, po 4-5 w każdym.
Buraki uprawiane na przechowywanie zimą uprawia się w rozstawie 30x15-10 cm i wysiewa w czerwcu/lipcu.
Buraki można także uprawiać z rozsady lub rozsadzać rośliny z przerywki (dobrze znosi przesadzanie), przy czym przesadzamy je podczas pochmurnych, wilgotnych dni. Nasiona można wysiać w inspekcie lub w szklarni w marcu/kwietniu i wysadzać w maju do gruntu.
Buraki siane od maja do czerwca charakteryzuje szczególnie dobry smak.
Wskazówki biologiczne
[edytuj]Buraki mają średnie wymagania pokarmowe, a na cięższych, zasobnych glebach można je potraktować jako rośliny o małych wymaganiach. Jako przedplon dla odmian późnych można wykorzystać kalarepę lub sałatę
Ściółkowanie dobrzy wpływa na wzrost buraków. Dobrymi roślinami współrzędnymi są: fasola szparagowa, groch, ogórki, kalarepa, sałata. Do złych sąsiadów dla buraków należą ziemniaki i czosnek.
Burak jest rośliną wrażliwą na brak w glebie boru i magnezu.
Zbiór
[edytuj]Jeżeli posiejemy gęściej buraki, to możemy już w lecie (czerwiec) niewielkie rośliny wyrywać na bieżąco i spożywać - jest to tzw. zbiór pęczkowy, gdy średnica korzeni oscyluje w granicach 2 cm.
We wrześniu przypada zbiór buraków sianych w maju. Okres w jakim dojrzewają buraki to około 90 dni dla odmian wczesnych i 120-130 dla późnych.
Buraki z późnych siewów zbiera się przed mrozami, w pierwszej dekadzie października. Nać usuwa się delikatnie okręcając, tak by nie uszkodzić liści sercowych i korzeni. Na zimę można buraki zadołować w wilgotnym piasku np. w chłodnej piwnicy, ale można także konserwować (np. w naczyniach kamionkowych). Do konserwowania używa się zwykle mniejszych korzeni, o średnicy 2,5 - 5 cm, wystarczy więc zebrać buraki wcześniej, mniej więcej wraz z końcem lipca.
Odmiany
[edytuj]- na zbiór pęczkowy:
- Astar F1
- Crosby
- Egipski PNE
- Okrągły Ciemnoczerwony
- Pablo F1
- Wodan F1
- na zbiór jesienny i/lub przechowywanie:
- Chrobry
- Czerwona Kula NOE
- Glob F1
- Nochowski
- Norton
- Opolski
- Patryk
- Regulski
- Rywal