MediaWiki w obrazkach/Co to jest MediaWiki

Co to jest MediaWiki

Logo MediaWiki

MediaWiki — specjalne oprogramowanie typu wiki, to znaczy służące do grupowego konstruowania i wypełniania treścią serwisów internetowych. MediaWiki powstało głównie na potrzeby Wikipedii i jest stale rozwijane przez grupę programistów, nad którymi czuwa Fundacja Wikimedia. MediaWiki jest dostępne na wolnej licencji GPL, co oznacza, że każdy, kto ma odpowiednie środki techniczne może założyć sobie swój własny serwis oparty o to oprogramowanie. Istnieją również konkurencyjne programy realizujące ideę wiki, które mogą być wygodniejsze w niektórych zastosowaniach, jednak MediaWiki jest niewątpliwie najbardziej popularnym tego rodzaju oprogramowaniem.

Od strony technicznej MediaWiki jest rozbudowaną aplikacją napisaną w skryptowym języku PHP, współpracującą z bazą danych MySQL. Jednak aby korzystać z MediaWiki nie trzeba nic wiedzieć ani o PHP, ani o MySQL. Wystarcza minimalny poziom umiejętności posługiwania się komputerem i przeglądarką internetową.

Podstawowa idea wiki

Wiki-Wiki w języku hawajskim znaczy szybko, szybko.

Oprogramowanie umożliwiające uczestniczenie w tworzeniu treści przez czytelników serwisów sieciowych nie jest niczym nowym. Już systemy BBS dostępne w latach 80. XX w. w sieci FidoNet dawały możliwość pisania biuletynów, które potem mogli czytać inni. Systemy te rozwinęły się w dobie Internetu w tzw. fora dyskusyjne oraz grupy dyskusyjne. Koncepcja wiki jest jednak czymś z gruntu odmiennym. Zadaniem systemu wiki jest stworzenie platformy ułatwiającej wspólne tworzenie treści, a nie wymianę opinii, wysyłanie ogłoszeń czy dyskutowanie. Istotą wiki jest praca nad tekstami o grupowym autorstwie, a nie komunikacja między ludźmi.

Na forach dyskusyjnych tworzymy przypisaną raz na zawsze autorowi wypowiedź przypominającą e-mail. Zwykle raz wysłanego tekstu nikt nie może poprawić. Co najwyżej można go usunąć. W MediaWiki tekst napisany przez jednego użytkownika nie jest do niego na zawsze przypisany. Każdy może w każdej chwili go poprawić lub nawet całkowicie zmienić. Co więcej, oprogramowanie umożliwia nie tylko tworzenie prostych tekstów, ale właściwie pełnych stron WWW, które mogą mieć złożoną, rozbudowaną strukturę zawierającą tabele i grafiki. Utworzone strony można ze sobą nawzajem wiązać za pomocą wewnętrznych linków, dzięki czemu całość tworzy spontanicznie rozwijającą się sieć połączeń, po których można później swobodnie surfować.

Aby utworzyć w MediaWiki nową stronę należy wpisać do okna wewnętrznej wyszukiwarki jej nazwę, po czym oprogramowanie samo zaprosi do jej napisania, o ile ktoś tego wcześniej nie zrobił. Jeśli strona istnieje, można kliknąć na górze strony zakładkę „edytuj”, w dowolny sposób zmienić treść, zapisać i... nowa wersja staje się od razu dla wszystkich widoczna.

Edytuj!

Jest to zatem system szybkiego, a zarazem prostego tworzenia stron WWW, przy pomocy stron WWW, bez konieczności używania żadnych specjalistycznych narzędzi ani dostępu do konta na serwerze.

Istotą wiki, różniącą ją od wszystkich innych interaktywnych stron WWW jest:

• możliwość tworzenia stron www bezpośrednio z poziomu przeglądarki internetowej, przy czym może to być niemal dowolna przeglądarka działająca na dowolnym systemie operacyjnym
• efekty pracy są widoczne natychmiast — to, co się stworzy i zapisze, jest widoczne od razu dla wszystkich internautów, którzy wejdą na tę stronę
• raz napisana strona nie jest na stałe przypisana do jednego użytkownika — może być dowolnie modyfikowana przez wszystkie osoby uczestniczące w projekcie.

Można zatem powiedzieć, że wiki jest idealnym narzędziem dla zespołu ludzi pracujących nad wspólnym projektem, którego celem jest utworzenie zbioru dokumentów tekstowych ilustrowanych grafikami. Tym projektem może być wspólne pisanie podręcznika, encyklopedii, tworzenie witryny organizacji społecznej, czy nawet gromadzenie danych wywiadowczych, przy czym efekt pracy zespołu jest widoczny natychmiast, a jego członkowie mogą być rozproszeni po całym świecie i współtworzyć projekt wtedy, kiedy mają na to czas i ochotę.

Zakres uprawnień dla poszczególnych osób z zespołu może być bardzo zróżnicowany. Oprogramowanie MediaWiki posiada mechanizmy umożliwiające takie skonfigurowanie uprawnień grup użytkowników, że współtworzenie może być zarezerwowane dla ściśle określonej zamkniętej grupy użytkowników lub dosłownie dla każdego. Również dostęp do tworzonych treści może być dla wszystkich lub tylko dla zamkniętej grupy. Można zatem stworzyć na bazie tego oprogramowania zarówno taki serwis jak Wikipedia — gdzie każdy może niemal wszystko edytować i absolutnie wszystko czytać, jak i taki serwis, który może edytować jedna osoba i tylko kilka wybranych osób czytać.

Dla kogo jest ten podręcznik

Słabością oprogramowania MediaWiki jest jego dokumentacja, która jest napisana bardzo technicznym językiem i mocno niekompletna. Stąd, w ramach projektów tworzonych w oparciu o to oprogramowanie jego użytkownicy zmuszeni są sami pisać instrukcję jego obsługi.

W języku polskim niewątpliwie najbardziej obszerny zbiór tekstów pomocy dla MediaWiki znajduje się w Wikipedii. Jest on jednak bardzo złożony i skomplikowany, co powoduje, że wielu początkujących użytkowników gubi się w nim i ma kłopoty w znalezieniu najważniejszych dla nich informacji. Większość pozostałych polskojęzycznych serwisów opartych na tym oprogramowaniu zawiera uproszczone, bardzo niekompletne i często chaotycznie napisane instrukcje obsługi, które często nie podają nawet najbardziej podstawowych informacji i zamiast tego kierują do systemu pomocy Wikipedii.

Ideą tego podręcznika jest napisanie na tyle kompletnego opisu użytkowania MediaWiki, aby po jego przeczytaniu czytelnik mógł rzeczywiście zacząć korzystać i współtworzyć oparte na nim serwisy, ale też na tyle prostego, aby jego przeczytanie nie zajmowało zbyt wiele czasu i aby do jego zrozumienia nie była potrzebna zaawansowana wiedza techniczna. Dodatkowo, podana treść jest obficie zilustrowana dobrze opisanymi zrzutami ekranowymi przykładowych serwisów (głównie Wikipedii) opartych o to oprogramowanie.

Podręcznik został podzielony na dwie sekcje:

• MediaWiki od strony czytelnika — opisuje jak korzystać z zasobów zgromadzonych na stronach WWW opartych o to oprogramowanie — opisuje także strukturę interfejsu tego oprogramowania — dlatego warto aby się z tym rozdziałem zapoznały także osoby, które chcą współtworzyć projekty.
• MediaWiki dla początkujących edytorów — opisuje podstawy współtworzenia i jest pomyślany dla osób, które chcą zacząć, choć może być też interesujący dla osób, które już coś niecoś wiedzą na temat MediaWiki. Nie należy oczekiwać jednak, że jest to w 100% kompletny podręcznik edytowania.

Niniejszy podręcznik w zamyśle ma również pomóc tworzyć instrukcje obsługi istniejących i nowo powstających projektów opartych o oprogramowanie MediaWiki.