Mentalizm/Mnemoniczny System Główny

Istnieje specjalistyczny system mnemotechniczny, pozwalający zapamiętywać liczby. W połączeniu z pałacem pamięci i innymi mnemonikami daje on olbrzymie możliwości, umożliwia zapamiętywanie bardzo długich ciągów cyfr, dat, numerów telefonów, a nawet całych książek telefonicznych. System ten, w przeciwieństwie do większości mnemotechnik, wynaleziony został relatywnie późno.

Podstawowy system mnemotechniczny

System miejsc, zwany częściej pałacem pamięci, stanowi świetną technikę pozwalającą zapamiętać to wszystko, co można sprowadzić do listy i za pomocą listy wyrazić. Jeszcze w średniowieczu, gdy wiedza i ilość dostępnych informacji stanowiły zaledwie drobny procent wiedzy dostępnej potem, system miejsc spełniał swoje zadanie i był wystarczającą techniką dla każdego, kto zechciał z niego skorzystać. Jednakże w każdym następnym stuleciu ilość informacji, które chciałby zapamiętać jakiś uczony czy naukowiec zwiększała się i dochodziły do tego wszystkiego liczby, nieraz całkiem duże, których zapamiętać za pomocą pałacu pamięci było trudno.

W wieku XVII Stanisław Mink opisał mnemotechnikę opartą o alfabet fonetyczny, która dziś stanowi największe narzędzie tego typu, dlatego nazywana jest często Głównym Systemem Pamięciowym lub Mnemonicznym Systemem Głównym (MSG). Pozwala na zapamiętanie dat, numerów i wielkich liczb, dlatego jest niezwykle przydatna w dzisiejszym świecie, gdzie musimy dysponować swoimi numerami PESEL, kontami bankowymi, telefonami, hasłami itp.

MSG można wykorzystać jako bardzo rozbudowaną listę, o wielu tysiącach miejsc, do której przyczepiamy dowolne informacje. W ten sposób informacje i obiekty są przypisywane do konkretnych miejsc na liście bardziej organicznie, niż w przypadku systemu miejsc. Gdy nauczysz się korzystać z zalet tej techniki, możesz z powodzeniem włączyć ją do swojego pałacu pamięci, gdzie umieszczać będziesz za jej pomocą dowolne liczby i numery.

Podczas Mistrzostw Świata w Zapamiętywaniu uczestnicy i uczestniczki korzystając z MSG lub podobnych systemów zapamiętują w ciągu godziny ciągi kilku tysięcy losowych cyfr.

Na czym więc polega ta potężna mnemonika? Ponieważ liczby są symbolami, trudno przypisać im jakieś konkretne wizualne odniesienie i tę zdolność mają tylko nieliczni szczęściarze synesteci, jak np. Daniel Tammet. Ale załóżmy, że każdą liczbę symbolizuje słowo, dla którego umysł bez problemu stworzy swoją ikonę lub echo. Odłóżmy na moment na bok rozważania na temat MSG i rzućmy okiem na listę:

1. ołówek
2. łabędź
3. piersi
4. krzesło
5. hak
6. wiśnia
7. kosa
8. kajdanki
9. balon

Zauważ proszę, że każdej z cyfr odpowiada obraz, którego kształt jest zbliżony do kształtu tej cyfry, w ten sposób bardzo łatwo go zapamiętać i przyporządkować do konkretnej cyfry. Oczywiście możemy tutaj dać niezliczoną ilość przykładów desygnatów dla każdej z cyfr, np. dla “1” - drzewo, świeca, patyk, drut, penis itd. Możemy też za pomocą takiego prostego systemu zapamiętać krótkie, dziesięciopunktowe listy, kojarząc słowo odpowiadające cyfrze ze słowem, które chcemy zapamiętać. Wystarczy skorzystać z rad, jakie zawarłem w rozdziale o podstawach systemu mnemonicznego.

I tak, gdyby przyszło Ci na myśl, że chcesz zapisać w pamięci wyraz “książka”, wyobraź sobie tylko jakieś połączenie książki i ołówka, np. wielki ołówek, na który jest nadziana książka. Jako drugie chcesz zapamiętać słowo “milioner”, więc tworzysz w umyśle zabawny obraz, jak łabędź w eleganckim garniturze z wielką walizką pieniędzy wychodzi z banku i zapala kubańskie cygaro. Jako trzeci chcesz zapamiętać wyraz “mleko” więc wyobrażasz sobie nabrzmiałe... i tak dalej i dalej.

Spójrz na jeszcze jedną listę:

1. Eden
2. drwa
3. krzyk
4. rowery
5. pięść
6. zjeść
7. wsie + dym
8. prosię
9. dziegieć

Tym razem wykorzystałem podobieństwo wymowy liczebników i słowa, które się rymują, np. jeden-Eden.. Z tej drugiej listy możesz korzystać tak, jak z pierwszej.

Oczywiście te dwie metody mają bardzo duże ograniczenia i nadają się co najwyżej do zapamiętywania krótkich list i małych liczb. Wróćmy więc do naszego Głównego Systemy Mnemonicznego. Wymaga co prawda trochę więcej przygotowań, ale w zamian pozwala na zapamiętanie znacznie większych liczb. Podstawą MSG jest przyporządkowanie każdej z cyfr wybranej głoski alfabetu fonetycznego. Dlaczego alfabetu fonetycznego? W ten sposób system staje się uniwersalny i mogą z niego łatwo skorzystać także osoby niewidome. Oto, jak rozdzielone są głoski i w jaki sposób można je zapamiętać:

Cyfra	Odpowiadające głoska	Jak zapamiętać
0	s, z	z to pierwsza głoska w słowie zero
1	t, d	litery t i d mają jedną pionową kreskę, jak cyfra 1
2	n	pisane n ma dwie pionowe kreski
3	m	pisane m ma trzy pionowe kreski
4	r	dominującą głoską w słowie cztery jest r
5	l	rzymska cyfra L (czyli 50) kryje słowo pięć; dłoń wyciągnięta ku górze z kciukiem wyciągniętym w bok ma pięć palców
6	j	pisane j to lustrzane odbicie szóstki
7	k, g	z dwóch siódemek ułożyć można duże K
8	f, w	pisane f ma dwie pętelki, jak cyfra 8
9	p, b	litery p i b to lustrzane odbicia cyfry 9

To tyle. Przeczytaj dokładnie tę listę aż będziesz mieć pewność, że poszczególne głoski dobrze kojarzą Ci się z cyframi. To jest podstawa całego systemu i jej znajomość wyniesie Twoją pamięć na nieoczekiwany poziom, jeśli tylko poświęcisz temu trochę czasu.

Praktyczne wykorzystanie MSG

To dzieło mojego pięcioletniego syna przedstawia kolejne symbole zakładek, od 0 do 99, których nazwy są zgodne z MSG. A tak naprawdę to nie mam syna, ale głupio mi było się przyznać do takich bazgrołów.

Zastanówmy się teraz nad praktycznym wykorzystaniem tego systemu. Być może korzystasz z karty bankomatowej lub czegokolwiek, co wymaga znajomości czterocyfrowego numeru PIN. Jaki to numer? 4712, zgadłem? Wg niektórych danych statystycznych mam 27% szans na odgadnięcie Twojego numeru PIN w dwudziestu próbach. Większość ludzki korzysta z podobnych, prostych do zapamiętania numerów, np. ciąg 1234 jest wykorzystywany przez około 10% użytkowników kart kredytowych, a ciąg 1111 przez 6% z nich. Wg tego samego zestawienia najrzadziej używany numer PIN to 8068.

Spójrz na listę, każdej z cyfr numeru odpowiadają głoski: RK(G)T(D)N. Cała trudność polega teraz na tym, aby stworzyć jakiś wyraz lub połączenie wyrazów, które będą zawierały te głoski i inne litery, nie wchodzące w skład naszego systemu. Przy krótszych liczbach Twoja wyobraźnia prawdopodobnie podsunie Ci stosowne obrazy, jednak przy większych możesz mieć z tym kłopot. Aby ułatwić sobie to zadanie można skorzystać z bezpłatnego oprogramowania Got2know, dla którego przygotowałem polskojęzyczny słownik i które możesz pobrać z sieci.

Wracając do naszego PINu - spoglądam w mój arkusz aby znaleźć stosowny wyraz, mogę wybrać spośród takich jak: RaKieTNica, RiGauDoN, chaRKoTaNie, huRKoTaNie, aRKTyczNy. Najłatwiej chyba wyobrazisz sobie rakietnicę, czyli pistolet do wystrzeliwania rakiet sygnalizacyjnych. Zauważ, że wszystkie te wyrazy zawierają tylko i wyłącznie głoski, które możemy zamienić wg naszego systemu na cyfry i inne litery, które nie wchodzą w skład tego systemu, głównie samogłoski.

Załóżmy, że nasz PIN dotyczy karty bankomatowej, więc będziemy potrzebować go głównie przy bankomacie. Wyobraź sobie ten bankomat i powiąż go w myślach z rakietnicą, która przypomni Ci numer PIN. Strzelasz do bankomatu z rakietnicy? Albo z bankomatu wystaje wielka rakietnica, wystrzeliwująca w Twoją stronę race z pieniędzy. Teraz za każdym razem, gdy odwiedzisz bankomat, przywołasz ten obraz i będziesz mógł prosto zamienić słowo RaKieTNica na swój PIN - 4712. Po kilkakrotnym użyciu nawet to zabawne wyobrażenie nie będzie Ci już potrzebne, bo numer PIN wejdzie do pamięci długotrwałej.

Masz kilka kont bankowych, a więc kilka PINów? Z łatwością zapamiętasz wszystkie. Np. Twoje prywatne konto - ubierz się w Twoim wyobrażeniu tak, jak chodzisz na co dzień, luźne ciuchy. Konto firmowe - ubierz się tak, jak zwykle ubierasz się w firmie, w garnitur czy kostium.

W ten sam sposób można zapamiętać numery telefonów, najszybciej rozbijając je na trzycyfrowe fragmenty i dla każdego odnajdując stosowny obraz. Do dzisiaj dzięki tej technice pamiętam wszystkie numery telefonów mojego rodzeństwa i rodziny, czasami nawet te, których już nie używają, niektórych pracodawców i znajomych sprzed lat. W wyobraźni łączysz te obrazy z osobą, do której należy numer telefonu. W wyborze stosownych słów pomoże Ci oprogramowanie, o którym pisałem kilka akapitów wcześniej. Proponuję Ci już teraz, jeśli masz tylko taką ochotę, zrobić listę dziesięciu najważniejszych dla Ciebie numerów telefonów. Skorzystaj z programu Got2know, jeśli masz problem z wymyśleniem obrazów dla każdego numeru. Połącz w wyobraźni obrazy tych numerów z ikoną osoby, do której należy ten telefon. Niech obrazy będą żywe i zabawne. Ja np. widzę obraz mojego taty, który zjeżdża na wielkim tłustym MoRSie po wysmarowanej SMaLcem... tutaj nie dokończę, żeby nie zdradzić jego telefonu. Albo wciąż mam wyraźny obraz mojej byłej szefowej, która trzyma na LiNie JuPiTeRa (tak, planetę) nad... i tutaj też nie dokończę, ale dodam, że pracowałem tam ponad sześć lat temu.

Spróbuj teraz rozwinąć MSG tworząc kolejne zakładki dla numerów od 1 do 100. Poniżej znajduje się przykładowa lista słów dla dwucyfrowych liczb.

10 TeZeusz	11 TaTo	12 TiNa (Turner), DoN (Kichot)	13 DoM, DyM, DaMa	14 TiR	15 TaLerz	16 TuJa	17 TaczKa, TyczKa	18 ToFfi, DaFfy (kaczor)	19 DąB
20 NoS	21 NiT, NuTa	22 NeoN	23 NeMo	24 NuR (gat. ptaka), NoRa	25 NiL	26 NahaJ (bicz), Ney (marszałek)	27 NoGa, NiKe	28 NóW, NaWa	29 NaPa (rodz. guzika)
30 MaSło, MeSa, MiSa	31 MłoT, MeTa	32 MiNa, MoNa (Lisa)	33 MaMa	34 MuR, MeRry (hobbit)	35 MLecz, MoLo	36 MaJa	37 MaK	38 MeWa	39 MałPa, MaPa, MoP
40 RoSa, RySa, RyZa (papieru)	41 RaDio, RuDa (miedzianowłosa ;) )	42 ReN, RuN, RóżaNiec	43 RaMa, RuM	44 RuRa	45 RoLa	46 RaJa (gat. płaszczki), RaJ (Eden)	47 RaK	48 RaFa, RuFa	49 RyBa, RoBbo (z gry na Atari)
50 LaS	51 LoDy, LaDa	52 LiNa	53 LaMa, LeM (Stanisław)	54 LiRa, LaRa (Croft)	55 LaLa	56 LeJ	57 LeK	58 LeW, LuFa	59 LeP, LiPa
60 JaZ (zapora)	61 YeTi	62 JeżyNa, JaN	63 JaMa	64 JaR	65 JeLeń, JoLa	66 JaJo	67 JaK (zwierzę), JasieK	68 JaWa	69 JeeP (wyj. od zasady fonet.), JaBłoń
70 KoSa, KoZa	71 KoT	72 KuNa	73 KaMień	74 KuRa	75 KoaLa, KuLa	76 KoJec, KaYah	77 KuK, KoKosz	78 KaWa	79 KaPeć
80 WóZ, WaZa, FoSa	81 WaTa, FeTa (ser)	82 WiNo	83 WyMię	84 WóR, WyRo	85 FaLa	86 WiJ, WuJ, FaJa	87 WeK, WoK	88 WarzyWa, VooVoo (zespół)	89 WiePrz
90 PieS, BieS, BaZa	91 BuTy, BaT, BuDa	92 PszeNica, PaN	93 PiżaMa, PuMa	94 BaR, BóR, PRoca	95 PaL, BaL	96 BoJa	97 BeKa, PąK	98 PaW, PiWo	99 PaPa, PaPież

MSG można rozszerzyć, łącząc kolejne setki z dodatkowymi obrazami, których symbole kolejno przedstawia rysunek.

Co takiego dają Ci takie zakładki? Pamiętasz, jak zaproponowałem Ci wcześniej, w jaki sposób możesz zrobić wrażenie na znajomych czy rodzinie zapamiętując jakąś listę przypadkowych słów? Wyobraź teraz sobie, że mówisz znajomym, iż nie tylko zapamiętasz całą listę, ale też miejsce na liście, gdzie znajduje się dany wyraz. Mając w pamięci zbiór zakładek od 1 do 100 możesz w ten sposób zapamiętać listę tyluż właśnie słów! Wyobraź sobie, jak wielkie wrażenie wywrzesz w ten sposób na swoich widzach.

W książce Pałac Pamięci zaproponowałem listę 1000 kolejnych obrazów dla każdej z liczb, zgodnych z MSG. Jeżeli zadasz sobie trud, aby zapamiętać tę listę, możesz stworzyć sobie pamięciową bazę danych, do której wpiszesz w odpowiednie miejsca informacje, jakie pragniesz zapamiętać. Ale tysiąc może być wciąż dla Ciebie niewystarczający. W takim przypadku zerknij do mojej książki Organiczna Technika Studiowania, która również dostępna jest bezpłatnie w sieci. Zaproponowałem tam dwie metody rozszerzenia Mnemonicznego Systemu Głównego i stworzenie w pamięci wielkiej matrycy, w której możesz zapisać nawet 10 tysięcy mnemonów informacji. Taki system gwarantuje Ci, że będziesz mieć pod ręką (a właściwie w głowie) to wszystko, co zawsze chcesz pamiętać, np. z racji swojego zawodu czy studiów. Graficzną wersję tej metody możesz zobaczyć na jednej z ilustracji, umieszczonej gdzieś w pobliżu w tekście.

Zapamiętywanie długich ciągów cyfr

Czasami uda Ci się znaleźć odpowiedni wyraz dla długiego ciągu cyfr. Zerkam do programu Got2know i widzę, że jest np. sporo wyrażeń dla dziewięciocyfrowych liczb, to tyle, ile mają numery telefonów komórkowych. Jest tutaj wyraz PReSTiDiGiTaRoR, będący odpowiednikiem liczby 940 117 144 i znacznie łatwiej go sobie wyobrazić, niż wymówić. Jest też iNFRaSTRuKTuRa, dla liczby 284 014 714 itd. W większości przypadków nie znajdziesz jednak satysfakcjonujących obrazów i musisz połączyć w szereg ich większą ilość. W takiej sytuacji stwórz jakąś zabawną i absurdalną historyjkę przyczynowo-skutkową, w której połączysz system alfabetu fonetycznego i inne.

Rzucę teraz przypadkową, ponad dzwudziestocyfrową liczbą: 74043459998360118234582. Praktycznie niemożliwym jest zapamiętać ją ot tak, po prostu, nawet przez mechaniczne powtarzanie. Przeczytaj jednak i spróbuj sobie wyobrazić taką historię:

Siódmego (7) dnia tygodnia odpoczywasz sobie spokojnie, gdy nagle czterdziestu rozbójników (40) robi wielki RuMoR (434), krzycząc: Alibaba, Alibaba! No właśnie, gdzie jest aLiBaBa (599) zastanawiasz się, patrząc na prawie stuletniego (98) staruszka, który z racji wieku Alibabą być nie może. Staruszek wychodzi przed tłum i pokazuje cały swój MaJeSTaT (36011), odliczając ośmiokrotnie (8) swoich rozbójników (2345), bo za każdym razem zapomina, co jest po piątce. Taki oto jest FiNał (82) tej historii.

Jeżeli przeczytasz i wyobrazisz sobie ten obraz, bez trudu odtworzysz tę astronomiczną cyfrę. Spróbuj już teraz. Nie szczędź sobie samemu zadziwienia tym, jak fantastyczna może być Twoja pamięć, jeśli tylko masz odpowiednie oprogramowanie.

Możliwe zastosowania MSG

MSG jest uniwersalną mnemoniką, która ma zastosowanie w bardzo wielu dziedzinach do zapamiętywania masy rzeczy. Nie będę się tutaj powtarzał, bo szczegółowo opisałem w jaki sposób z jego pomocą zapamiętać swój rozkład zajęć, różne daty rocznic itp., czy też jak posłużyć się nim w grze w karty, w swoich książkach Pałac Pamięci i Organiczna Technika Studiowania, które bezpłatnie Ci udostępniam, więc myślę, że uczciwym jest, że nie opisuję dokładnie tego na łamach tej książki. Jak szczegółowo wykorzystać te i inne metody podczas nauki w szkole, opisał Harry Lorayne w swojej świetnej książce Superpamięć dla uczących się, która jest jedną z niewielu pozycji z tego tematu, które naprawdę Ci polecam. Trenuj wytrwale, a już wkrótce osiągniesz mistrzostwo.

Zobacz też

• Mnemoniczny System Podstawowy
• Pałac pamięci

Literatura uzupełniająca

• Krzysztof Galos. Organiczna Technika Studiowania. 2006.
• Krzysztof Galos. Pałac Pamięci. 2011.
• Higbee, Kenneth L. Your memory: How it works and how to improve it. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, 1977.