Podstawy turystyki/Funkcje turystyki
Funkcje turystyki
[edytuj]Turystyka pełni różne funkcje, można je podzielić na negatywne czy pozytywne albo na oczekiwane, postulowane i rzeczywiste. Turystyka pełni funkcje zarówno w stosunku do turysty, mieszkańców terenów odwiedzanych w zakresie poziomu, jakości i sensu życia, a także gospodarki i środowiska przyrodniczego.
Najważniejsze funkcje turystyki to:
Funkcja wypoczynkowa
[edytuj]Funkcja wypoczynkowa turystyki, gdy jest w pełni realizowana, stymuluje rozwój społeczny i gospodarczy.Turystyka wypoczynkowa polega nie tylko na zwykłym biernym wypoczynku ale także na sportowej aktywności oraz odnowie biologicznej i korzyściach płynących z przebywania w warunkach sprzyjających tej odnowie (np. SPA, "górskie powietrze" itp).
Funkcja zdrowotna
[edytuj]Funkcja zdrowotna polega na tym, że wyjazd odbywa się w korzystnych warunkach środowiskowych. Jest pośrednio związana z funkcja wypoczynkową. Polega na ograniczeniu negatywnych wpływów rozwoju cywilizacyjnego, poprzez dostosowanie odpowiedniej aktywności fizycznej do wieku, stanu zdrowotnego i zainteresowań turysty, na przykład słońce regeneruje organizm, wpływa na przyswajanie wapnia i żelaza; morskie powietrze; góry; uzdrowiska; pozytywne skutki czasowej zmiany klimatu.
Korzystny wpływ turystyki na ochronę zdrowia:
- redukcja niekorzystnych zjawisk występujących na skutek rozwoju środków masowego przekazu
- wzmocnienie poczucia wewnętrznej kontroli i osobistego wpływu na własne życie
- redukcja niekorzystnych wpływów spowodowanych wzrostem liczby ludności.
Dysfunkcją funkcji zdrowotnej jest czasem tzw. choroba pourlopowa - może wynikać ze źle zorganizowanego wyjazdu (zakwaterowanie, wyżywienie), braku fizycznego i merytorycznego przygotowania uczestników, swobody seksualnej itp.
Funkcja wychowawcza
[edytuj]Jest funkcją społeczną. Turystyka daje wiele możliwości oddziaływania na osobowość człowieka. Uczy odpowiedzialności, aktywności fizycznej, samodzielności, umiejętności rozwiązywania problemów, samokontroli, solidarności grupowej, kontaktu z przyrodą, poszanowania natury i obcych kultur, poszerza horyzonty, uczy tolerancji, zwracania uwagi na piękno. Funkcje wychowawcze turystyki można podzielić na funkcje edukacji kulturowej i funkcje kształcenia świadomości ekologicznej.
Przejawy funkcji wychowawczej to:
- wychowanie zdrowotne ludzi w każdym wieku
- kreowanie właściwego stosunku do przyrody
- uczenie umiejętności współdziałania z innymi
- wychowanie politechniczne
Czynniki decydujące o sile oddziaływania turystów na ludność autochtoniczną:
- wielkość różnicy kulturowej (tzw. dysonans kulturowy)
- czas oddziaływania turystów na społeczność odwiedzaną
- różnice ekonomiczna między turystami a ludnością miejscową
- sposób zetknięcia się turystów ze społecznością lokalną
Do dysfunkcji funkcji wychowawczej zaliczamy: wolność turystyczną - alkohol, narkotyki, swoboda seksualna. Może dotykać zwłaszcza ludzi młodych, dla których impreza turystyczna stanowi okazję do wyrwania się z pod kontroli opiekunów czy szok kulturowy - lęk przed utratą swojego statusu społecznego i wolności w nowym środowisku.
Funkcja edukacji kulturowej
[edytuj]Turystyka może być także traktowana jako element kultury, przekaz kulturowy, spotkanie kultur albo czynnik przemian kulturowych. Ta funkcja turystyki jest urzeczywistniana przede wszystkim w ramach turystyki:
- wypoczynkowej
- zdrowotnej
- pielgrzymkowej
- krajoznawczej
- kwalifikowanej
 |
Kultura inspiruje rozwój turystyki, a turystyka wzbogaca, chroni i popularyzuje dobra kulturowe |
Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej
[edytuj]Znaczenie funkcji kształtowania świadomości ekologicznej wynika z dwustronnego powiązania turystyki ze środowiskiem przyrodniczym oraz ze słabego powiązania świadomości ekologicznej i działań ekologicznych.
Pojawiające się tu dysfunkcje to zabór ziemi i wody (ze względu na wymagania dużych przestrzeni pod inwestycje), zanieczyszczenie wód i powietrza, degradacja gleb oraz niszczenie przyrody nieożywionej i krajobrazu.
Funkcja poznawcza
[edytuj]Funkcja poznawcza (kształceniowa) wiąże się z zaspokajaniem ciekawości świata. Istnieje w niej możliwość skonfrontowania posiadanej wiedzy z rzeczywistością. Ta funkcja jest realizowana w sensie poznawczym i praktycznym, jest zgodna z koncepcją kształcenia ustawicznego, wpływa na proces samokształcenia uczestników imprezy turystycznej. Ta funkcja jest szczególnie istotna w turystyce kwalifikowanej.
Wśród dysfunkcji funkcji poznawczej wyróżniamy: niebezpieczeństwo zafałszowania obrazu rzeczywistości przez nadmierny pośpiech, brak rzeczywistego kontaktu z ludnością miejscową, zła organizacja wyjazdów.
Funkcja ekonomiczna
[edytuj]Funkcja ekonomiczna przejawia się poprzez to, że turystyka:
- wpływa na zmiany w przestrzennej strukturze podziału dochodu narodowego (przełamywanie bariery popytu wewnętrznego)
- wpływa na powstawanie nowych źródeł dochodów w miejscowościach i regionach turystycznych
- poprawia efektywność pracy (np. turystyka wypoczynkowa)
- turystyka zagraniczna jest elementem handlu zagranicznego
|
Turystyka przyjazdowa jest traktowana jako eksport towarów i usług. |
Ta funkcja jest związana z podstawowymi etapami konsumpcji turystycznej, funkcjonuje tu tak zwana zasada czterech P: przygotowanie, podróż, pobyt, podróż powrotna:
Przygotowanie
[edytuj]- zmiany w strukturze konsumpcji (oszczędzanie, podejmowanie dodatkowych prac)
- wzrost zapotrzebowania na artykuły podróżnicze
- wzrost zatrudnienia w gałęziach produkcyjnych
- odpływ środków pieniężnych do miejscowości turystycznych
- rozwój firm i instytucji ułatwiających odbywanie podróży
Podróż (także powrotna)
[edytuj]
- wzrost zatrudnienia w transporcie i przy budowie infrastruktury
- wpływy z transportu
- pobudzenie innych sektorów gospodarki powiązanych z transportem (bary, restauracje, stacje paliw itp.)
Pobyt
[edytuj]- napływ środków pieniężnych
- aktywizacja zawodowa społeczeństwa
- wzrost zatrudnienia, powstanie nowych zawodów
- wzrost produkcji na potrzeby turystów
- wzrost dochodów lokalnej ludności
- rozwój inwestycji (m.in. w infrastrukturę turystyczną)
- nowe instytucje
Do dysfunkcji funkcji ekonomicznej zaliczamy wzrost inflacji, podwyższenie cen, narażenie regionu na kryzys ekonomiczny (monokultura ekonomiczna). Często także turyści chcą mieć na miejscu to, do czego są przyzwyczajeni (jak np. Amerykanie Coca-Colę), co wymusza na rejonach turystycznych sprowadzanie tych produktów.
Funkcja miastotwórcza
[edytuj]W tym przypadku oddziaływanie turystyki na proces urbanizacji polega na:
- zwiększeniu się liczby ludności stałej i sezonowej w danej miejscowości lub regionie turystycznym
- wzroście zatrudnienia w różnych zawodach
- rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej (turystycznej i paraturystycznej)
Przykłady realizacji funkcji miastotwórczej to parki rozrywki, miejscowości uzdrowiskowe, "miasta-zabytki" czy miejsca kultu religijnego.
Dysfunkcje tej funkcji to np. bałagan w infrastrukturze technicznej i w architekturze, degradacja środowiska, niedogodności i utrudnienia życia codziennego (wzmożony ruch, wypadki, kradzieże), zanik faktycznej kultury miejscowej, wiejskiej i folkloru czy spekulacja ziemią.
Funkcja etniczna
[edytuj]Ta funkcja kształtuje się na podstawie kulturowych związków między miejscem emisji turystów a miejscem docelowym, z chęci zachowania tożsamości kulturowej diaspory albo ochrony zabytków kulturowych jak pomniki czy cmentarze. Często powoduje też ułatwienie kontaktów międzynarodowych.
Przyjazdy niektórych diaspor, np. żydowskiej, powodują często niepokój.
Funkcja polityczna
[edytuj]W turystyce międzynarodowej realizowane są cele:
- kształtowanie wizerunku danego kraju za granicą
- określenie charakteru stosunków z innymi krajami
- określenie procesów integracyjnych
Ta funkcja może być także realizowana w ramach turystyki krajowej.