Zwróćcie uwagę, abyście potrafili: • wyjaśnić, jak przeprowadzane są w Polsce wybory prezydenckie • wskazać najważniejsze zadania prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i wyszukać w środkach masowego przekazu informacje o działaniach urzędującego prezydenta • wyjaśnić, jak powoływany jest i czym zajmuje się rząd polski • podać nazwisko premiera, wyszukać nazwiska ministrów i zadania wybranych ministerstw. Tego wymaga od Was podstawa programowa.
powołanie przez Prezydenta i uzyskanie wotum zaufania od Sejmu
długość kadencji
5 lat, możliwość sprawowania maksymalnie 2 kadencji
nieoznaczona - maksymalnie tyle czasu, ile wynosi kadencja Sejmu (premier składa dymisję rządu na pierwszym posiedzeniu nowowybranego Sejmu)
konstytucyjne zadania
czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji,
stanie na straży suwerenności państwa,
stanie na straży bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium
zadania niezastrzeżone dla innych organów państwa (domniemanie kompetencji),
prowadzenie polityki wewnętrznej i zagranicznej,
ochrona interesów Skarbu Państwa,
kierowanie administracją rządową
kompetencje pozwalające na realizację zadań
ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych,
mianowanie polskich ambasadorów i przyjmowanie ambasadorów innych państw,
sprawowanie zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi (w czasie pokoju za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej),
mianowanie na najwyższe urzędy wojskowe i nadawanie najwyższych stopni oficerskich,
zarządzanie mobilizacji Sił Zbrojnych w przypadku zewnętrznego zagrożenia państwa,
nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażanie zgody na jego zrzeczenie się,
nadawanie orderów i odznaczeń,
stosowanie prawa łaski,
zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu oraz zwoływanie ich pierwszego posiedzenia,
zwracanie się z orędziem do Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego,
zwoływanie rady gabinetowej (posiedzenia rządu pod przewodnictwem Prezydenta),
podpisywanie lub odmawianie podpisania ustaw, kierowanie ich do Trybunału Konstytucyjnego,
powoływanie sędziów,
powoływanie i odwoływanie rządu,
powoływanie niektórych najwyższych urzędników państwowych (m.in. prezesa Narodowego Banku Polskiego, członków Rady Polityki Pieniężnej, prezesa Trybunału Konstytucyjnego)
zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz ich zatwierdzanie i wypowiadanie,
sprawowanie ogólnego kierownictwa nad relacjami z innymi państwami,
sprawowanie ogólnego kierownictwa nad obronnością kraju,
wydawanie przepisów wykonawczych do ustaw (rozporządzeń),
wyłączne prawo do przedstawienia projektu ustawy budżetowej i jej realizacja,
koordynowanie i kontrolowanie prac organów administracji rządowej,
zarządzanie wyborów samorządowych (przez premiera),
co do zasady: decyzje Prezydenta RP wymagają dla swojej ważności podpisu premiera (tzn. kontrasygnaty), którego może on odmówić, a podpisując decyzję Prezydenta bierze na siebie odpowiedzialność za nią przed Sejmem; istnieją również wyłączne uprawnienia Prezydenta (tzn. prerogatywy) określone w Konstytucji (wszystkie kompetencje wymienione po lewej stronie są prerogatywami)
przypadki wcześniejszego zakończenia kadencji
złożenie Prezydenta z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu,
śmierć Prezydenta,
zrzeczenie się urzędu przez Prezydenta,
stwierdzenie nieważności wyboru Prezydenta (przez Sąd Najwyższy),
uznanie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu przez Zgromadzenie Narodowe
uchwalenie przez Sejm (konstruktywnego) wotum nieufności,
nieudzielenie przez Sejm wotum zaufania,
rezygnacja Prezesa Rady Ministrów (której przyjęcia Prezydent może odmówić)
Procedura postępowania w przypadku niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta RP:
W przypadku czasowej niezdolności do sprawowania urzędu przez Prezydenta, jego obowiązki wykonuje Marszałek Sejmu (lub, gdy ten nie może, Marszałek Senatu). Dzieje się tak gdy:
Prezydent RP powiadomi o swojej czasowej niezdolności do sprawowania urzędu Marszałka Sejmu,
Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu postanowi o czasowej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu,
Prezydent RP zostanie postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu (co może nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego podjętą przez co najmniej ustawowej liczby jego członków).
Marszałek Sejmu (lub, gdy ten nie może, Marszałek Senatu) wykonuje obowiązki Prezydenta RP do czasu wyboru nowego Prezydenta, gdy:
Prezydent umrze,
Prezydent zrzeknie się urzędu,
wybory prezydenckie zostaną uznane za nieważne (lub z jakiejś innej przyczyny Prezydent-elekt nie obejmie urzędu),
Zgromadzenie Narodowe uzna większością głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia (min. 374) trwałą niezdolność do sprawowania urzędu przez Prezydenta ze względu na jego stan zdrowia,
Trybunał Stanu złoży Prezydenta z urzędu (ze względu na naruszenie Konstytucji, ustawy lub popełnienie przestępstwa).
