Pszczelarstwo/Produkty/Propolis
Propolis, kit pszczeli
[edytuj]
Kit pszczeli, propolis (z gr. προ „przed“ i πόλις „miasto“) to lepka substancja żywiczna powstająca z żywic roślinnych zebranych przez pszczoły z pączków i młodych pędów topoli, brzozy, świerku, kasztanowca i innych drzew oraz roślin zielonych. Kit służy pszczołom głównie jako materiał uszczelniający i dezynfekujący. Powlekają nim wgłębienia, uszkodzenia i szpary w ścianach ula, regulują szerokość wylotka na zimę. Pokrywają też nim ("mumifikują" - w celu zapobieżenia ich rozkładowi) ciała martwych szkodników, które wtargnęły do ula (ryjówki, myszy), a których, ze względu na rozmiary, nie są w stanie usunąć na zewnątrz. W ciągu roku pszczoły gromadzą ok. 50 g propolisu.
Skład i właściwości
[edytuj]Kit pszczeli dobrze rozpuszcza się w alkoholach, acetonie i chloroformie. Nie jest prawie wcale rozpuszczalny w wodzie. Jest dużo twardszy i odporniejszy na temperaturę niż wosk (mięknie powyżej 36 st. C).
W kicie pszczelim w zależności od jego pochodzenia znajduje się:
- 50-55% żywicy
- 30-40% wosku roślinnego i wosku pszczelego
- 5-10% olejków eterycznych
- białka (pyłek)
- mikroelementy (Cu, Si, Mg, Mn, Zn)
- witaminy z grupy E, H, P i B.
Barwa propolisu zależy od gatunku rośliny, z której jest zbierany:
Propolis wykazuje silne działanie bakteriobójcze. Ta właściwość znalazła zastosowanie w lecznictwie. Kit pszczeli przyśpiesza procesy gojenia i regeneracji tkanek, jest skuteczny również w przypadku oparzeń. Ponadto może być używany przy przeziębieniu, paradontozie i chorobach układu pokarmowego (tylko pod kontrolą lekarza).
Firmy farmaceutyczne produkują obecnie wiele parafarmaceutyków opartych na propolisie. Stosuje się go głównie pod postacią 3% lub 5% maści, tabletek lub roztworu alkoholowego. Preparaty te, w niektórych przypadkach, mogą powodować objawy nadwrażliwości lub odczyny alergiczne.
Po roku przechowywania kit pszczeli traci częściowo swoją aktywność biologiczną, po dwóch latach nie wykazuje jej prawie wcale.
Historia
[edytuj]Propolis był znany kapłanom egipskim już tysiące lat przed naszą erą. Stosowali go starożytni Persowie i Grecy. Arystoteles używał kitu pszczelego przy opatrywaniu ran i leczeniu chorób skóry. W pierwszym stuleciu przed naszą erą pisał o nim Wergiliusz. Kit pszczeli stosowano do dezynfekcji ran w okresie drugiej wojny burskiej w południowej Afryce ok. roku 1900. Współcześnie preparaty oparte na kicie pszczelim są produkowane przez wiele firm jako tzw. parafarmaceutyki.
Bibliografia
[edytuj]- Encyklopedia pszczelarska, Warszawa 1989.
- Katedra pszczelnictwa UWM