Ubuntu/Podstawowe polecenia

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Terminal czyli emulator konsoli służy do komunikacji z systemem za pomocą wydawanych poleceń.
Terminal uruchamiamy z menu Programy-> Akcesoria-> Terminal.
Konsolę w trybie pełnoekranowym otwieramy, wciskając jednocześnie klawisze Alt+Control+F1 (od F1 do F6), natomiast w okienku, wciskając jednocześnie klawisze lewy CTRL i lewy ALT oraz literę t
Na 7 konsoli uruchomiony jest x-server, czyli interface graficzny systemu, więc wciskając Alt+Control+F7 wracamy do "części graficznej" naszego systemu. Jeśli to nie działa, zajrzyj do poprzedniego modułu


Obeznanie się z Terminalem[edytuj]

Po uruchomieniu konsoli widzisz następujący tekst:

[nazwa użytkownika]@[nazwa komputera]:~$

U mnie wygląda to tak:

michal@michal-laptop:~$

Ten ciąg pokazuje nam, że nie jest wykonywana żadna czynność i możesz wpisać swoje polecenie.
Miejsce, w którym jesteś po uruchomieniu Terminala to katalog domowy użytkownika:

/home/[nazwa użytkownika]

Jeśli chcesz się dowiedzieć gdzie się znajdujesz i do jakich katalogów możesz przejeść wpisz komendę:

ls

Zostaną wyświetlone katalogi do których możesz przejść:

michal@michal-laptop:~$ ls
Dokumenty                               MojePliki  Publiczny  Wideo
dwhelper                                Muzyka     Pulpit
                                        Obrazy     Sieć
                                        Photos     Szablony
michal@michal-laptop:~$

Załóżmy że na pulpicie masz katalog (folder) Frex i chcesz wejść do niego.
W tym celu przechodzimy do pulpitu:

cd Pulpit

Następnie wydaj ponownie komendę "ls" aby zobaczyć jakie znajdują się tam pliki lub katalogi:

ls

Otrzymasz miej więcej taki obraz:

michal@michal-laptop:~/Pulpit$ ls
16565            Frex                             PolishHolidays.ics
33111            lightning-0.9-tb-linux.xpi       
Berlin2Wide.jpg  Niezapisany dokument 1.txt
michal@michal-laptop:~/Pulpit$

Teraz już widzisz katalog Frex i możesz do niego wejść wpisując komendę:

cd Frex

Jesteś teraz w katalogu Frex

michal@michal-laptop:~/Pulpit$ cd Frex
michal@michal-laptop:~/Pulpit/Frex$


Informacja o systemie / komputerze[edytuj]

Architektura

  • procesora CPU
  • jądra systemu ( kernel)
  • pakietów


Dla jakiej architektury zostało skompilowane jadro:[1] 

  uname -p


Architektura pakietów : 

 dpkg-architecture --list

Dodatkowe architektury ( MultiArchSpec): 

 dpkg --print-foreign-architectures



Cechy procesora ( fizycznego) : 

 cat /proc/cpuinfo
 lscpu

Wybrane polecenia[edytuj]

 Porada
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o możliwościach danej komendy to wpisz w Terminalu

man [nazwa komendy] np. man ifconfig

Poniższe polecenia umożliwiają poruszanie się po systemie.

dyski[edytuj]

Lista dysków podpiętych do SATA ( dawniej SCSI): 

 ls /dev/sd*

lub lsblk = LiSt BlocK devices 

 lsblk

nazwy oznaczają:

  • sda = pierwszy dysk
    • sda1 = pierwsza partycja na pierwszym dysku
    • sda2 = druga partycja na pierwszym dysku
  • sdb = drugi dysk
  • sdc = trzeci dysk


Sprawdzamy typ dysku sdc 

   sudo hdparm -i /dev/sdc


Lista dysków: 

 sudo lshw -class disk -short

Nazwa dysku USB:[2] 

 lsblk -o NAME,TRAN

lub: 

 find /dev/disk -ls | grep usb


dysk startowy[edytuj]

Dysk instalacyjny Ubuntu tworzymy za pomoca Start Disk Creator 


użyciem GNU ddrescue: [3]

Instalacja : 

 sudo apt install gddrescue

Użycie 

 sudo ddrescue systemrescue-8.03-amd64.iso /dev/sdc --force -D


literę dysjku usb sprawdzamy za pomocą lsblk

Operacje na plikach i katalogach[edytuj]

Wejście do katalogu:

cd [nazwa katalogu]

Wejście do katalogu root:

cd /

Wyjście do nadrzędnego katalogu (np. z w katalogu "/home/[nazwa użytkownika]" do katalogu "/home"):

cd ..

Cofnięcie się do poprzedniego katalogu 

 cd -

Tworzenie katalogu:

mkdir [nazwa katalogu]

Tworzenie pustego pliku tekstowego:

touch [nazwa pliku]

Usuwanie pliku:

rm [nazwa pliku]

Usuwanie rekurencyjne (katalog i podkatalogi):

rm -r [nazwa katalogu]

Kopiowanie pliku do katalogu 

sudo cp [nazwa pliku] [lokalizacja katalogu]

Kopiowanie pliku firewall do katalogu init.d 

sudo cp firewall /etc/init.d/

Wyświetlenie zawartości katalogu w którym się znajdujesz:

ls

Wyświetlenie zawartości katalogu z dodatkowymi informacjami (np. właściciel pliku/katalogu, prawa dostępu):

ls -l

Wyświetlenie zawartości katalogu włącznie z plikami ukrytymi 

ls -a

Wyszukiwanie plików w okresowo aktualizowanej bazie danych.np locate *alarm.ogg

locate [nazwa pliku lub rozszerzenie]

Edytowanie plików[edytuj]

Możemy edytować pliki :

Zarządzanie pakietami[edytuj]

Zarządzanie pakietami

Wyszukiwanie pakietów:

sudo apt-cache search [nazwa pakietu Ubuntu]

Instalowanie programu:

sudo apt-get install [nazwa programu]

Odinstalowanie programu:

sudo apt-get remove [nazwa programu]

Usuwanie nieużywanych pakietów:

sudo apt-get autoremove

Czyszczenie systemu:

sudo apt-get clean
 lub
sudo apt-get autoclean

Naprawianie uszkodzonych pakietów:

sudo dpkg --configure -a

Instalowanie pakietów Debiana:

sudo dpkg -i [nazwa pakietu].deb

Instalacja plików nagłówkowych jadra:[6] 

  $ sudo apt install linux-headers-$(uname -r)

lista[edytuj]

 /sbin/ldconfig -p

szukamy 

 ldconfig -p | grep nazwa

Operacje na archiwach[edytuj]

Rozpakowanie archiwum "tar":

tar -xvf archiwum.tar

Rozpakowanie archiwum "tar.gz":

tar -zxvf archiwum.tar.gz

Rozpakowanie archiwum "tar.bz2":

tar -jxvf archiwum.tar.bz2

Rozpakowanie archum "tar.xz': 

tar -Jxf jakis_plik.tar.xz

Rozpakowanie archuwim .zip 

7z x archiwum.zip

Rozpakowanie archiwum .rar 

unrar x archiwum.rar

Operacje na obrazach[edytuj]

Aby manipulować obrazami z poziomu terminala musimy zainstalować dodatkowy pakiet imagemagick:

sudo apt-get install imagemagick

Aby uzyskać podstawowe informację o obrazie użyj komendy identify:

identify [nazwa pliku].jpg

Aby uzyskać szczegółowe informacje o obrazie użyj komendy identify -verbose:

identify -verbose [nazwa pliku].jpg

Aby zamienić format pliku graficznego na inny (przekonwertować go) użyj komendy convert. Obsługiwane formaty to .jpg, .bmp, .pcx, .gif, .png, .tiff, .xpm:

convert mojdom.jpg mojdom.png

convert mojpies.tiff mojpies.pcx

Aby z obrazu utworzyć ikonę o wymiarach 120x120 pikseli użyj komendę create thumbnails :

convert -thumbnail 120x120 photo.jpg photo1.png

Aby z obrazu utworzyć ikonę o wymiarach 120x120 pikseli z obramowaniem grubości 8 pikseli użyj następującego wariantu:

convert -thumbnail 120x120 -border 8 photo.jpg photo1.png

Aby z obrazu utworzyć ikonę o wymiarach 120x120 pikseli z obramowaniem grubości 8 pikseli, przekręcone o 8 stopni użyj następującego wariantu:

convert -thumbnail 120x120 -border 8 -rotate 8 photo.jpg photo1.png

Aby postarzeć zdjęcie (używając efektu sepii) użyj następujących komend:

convert -sepia-tone 75% samochod.jpg starysamochod.png

Aby zmienić zdjęcię na szkicowane użyj komendy:

convert -charcoal photo.jpg photoszkic.png

Informacje systemowe[edytuj]

Wyświetlenie strony "manual" (podręcznika systemowego):

man [polecenie]

Wyświetlenie informacji o wersji Ubuntu:

lsb_release -a

lub : 

uname -m && cat /etc/*release

Wyświetlenie informacji o procesorze komputera:

cat /proc/cpuinfo

Wyświetlenie informacji o wersji Ubuntu:

cat /proc/version

Wyświetlenie wszystkich informacji o komputerze - płycie głównej, procesorze i jego architekturze, etc. [7]:

sudo lshw

Wyświetlenie nazwy jądra systemu operacyjnego, sieciową nazwę systemu i numeru edycji jądra systemu:

uname -a

Wyświetlenie wszystkich uruchomionych procesów na komputerze:

ps -el

Wyświetlenie numeru procesu PID programu gimp (program gimp musi być uruchomiony) 

pidof gimp

Zakończenie procesu programu( na przykład PID 4895, w Debianie wpisujemy kill 4895 ):

kill -9 4895

Wyświetlenie informacji o dostępnej pamięci w kilobajtach:

free

Wyświetlenie informacji o dostępnej pamięci w megabajtach:

free -m

Wyświetlenie informacji o dostępnej pamięci w gigabajtach:

free -g

Wyświetlanie użycia CPU 

iostat -c 3

Uruchomienie interfejsu wysokiego poziomu dla menedżera pakietów:

aptitude

Dźwięk[edytuj]

Test ALSA:[8] 

aconnect -i

Uruchomienie interfejsu miksera "ALSA" do konfiguracji i przechwytywania dźwięku:

alsamixer

Informacje sieciowe[edytuj]

Pokazanie aktualnego ruchu w sieci wszystkich urządzeń sieciowych, np. modem DSL, karta Ethernet,etc.
Aby użyć tej komendy zainstaluj najpierw program "CBM" a po instalacji wpisz komendę:

cbm

Wyświetlenie statusu aktywnych interfejsów sieciowych, np. twój IP:

ifconfig

Wyświetlenie wszystkich aktywnych połączeń z/do twojego systemu:

sudo netstat -tup

Wyszukiwanie numeru IP strony:

net lookup [adres strony]

Narzędzie ping:

ping [adres IP / adres WWW]

Wyświetlanie bramy domyślnej:

route -n

Po wpisaniu komendy w terminalu otrzymamy: 

Destination     Gateway         Genmask         Flags Metric Ref    Use Iface
192.168.0.0     0.0.0.0         255.255.255.0   U     1      0        0  eth1
169.254.0.0     0.0.0.0         255.255.0.0     U     1000   0        0  eth1
0.0.0.0         192.168.0.1     0.0.0.0         UG    0      0        0  eth1

Gdzie 192.168.0.1 jest adresem bramy domyślnej.

Uruchamianie programów w Terminalu[edytuj]

Niektóre programy możesz uruchomić w Terminalu poprzez wpisanie ich nazwy.
Załóżmy że chcemy uruchomić program graficzny GIMP.

W tym celu uruchom Terminal za pomocą :

  • menu Programy-> Akcesoria-> Terminal
  • skrótu : ctrl-alt-t

i wpisz:

gimp

Inne[edytuj]

Kalendarz[edytuj]

Wyświetlenie kalendarza na bieżący miesiąc:

cal

Wyświetlenie listy wszystkich użytkowników:

who

opcje programu[edytuj]

Najczęściej aby uzyskać podstawowe informacje o opcjach programu należy wywołać go z opcją "-h" lub "--help" np: 

netstat -h
 lub
netstat --help

lub skorzystać z gsettings[9] 

 gsettings list-recursively | grep -i gedit

Zmienne Środowiskowe[edytuj]

Zmienne środowiskowe (ang-environment variables) to zbiór dynamicznych wartości, wpływających na sposób w jaki działać będą uruchomione procesy (programy).

Dodawanie zmiennych środowiskowych i ich zapisanie

Uruchom Terminal z prawami roota następnie edytuj ukryty plik .profile edytorem emacs. Jeśli nie masz tego edytora to go zainstaluj wydając polecenie w terminalu 

aptitude install emacs

Po jego instalacji edytuj plik .profile wpisując 

emacs .profile

Zobaczysz mniej więcej taki obraz 

# ~/.profile: executed by the command interpreter for login shells.
# This file is not read by bash(1), if ~/.bash_profile or ~/.bash_login
# exists.
# see /usr/share/doc/bash/examples/startup-files for examples.
# the files are located in the bash-doc package.

# the default umask is set in /etc/profile; for setting the umask
# for ssh logins, install and configure the libpam-umask package.
#umask 022

# if running bash
if [ -n "$BASH_VERSION" ]; then
    # include .bashrc if it exists
    if [ -f "$HOME/.bashrc" ]; then
	. "$HOME/.bashrc"
    fi
fi

# set PATH so it includes user's private bin if it exists
if [ -d "$HOME/bin" ] ; then
    PATH="$HOME/bin:$PATH"
fi

Jeśli chcesz utworzyć nową zmienną to wpisz jej nazwę i wartość jaką będzie ona miała. Na przykład zmienna=wartość. Nazwę zmiennej piszemy wielkimi literami. Jeśli chcesz by zmienna była zawsze dosŧępna musimy ją zapisać w pliku .profile. Na przykład tworzymy zmienną LD o wartości "/usr/local/ayam/bin/plugins". Teraz dodaj ją do pliku .profile na końcu wpisując 

###exports
export LD=/usr/local/ayam/bin/plugins

Następnie zapisz plik .profile. Teraz za każdym razem gdy uruchomisz komputer twoja zmienna będzie dostępna.

Odnośniki[edytuj]

  1. ↑ stackoverflow question: how-to-find-the-linux-processor-chip-architecture
  2. ↑ askubuntu : how-to-tell-which-device-the-usb-drive-is-assigned-as
  3. ↑ 3 Ways to Create Bootable Ubuntu USB Startup by Disk James KiarieMay 21, 2020 Categories
  4. ↑ Jeex
  5. ↑ Okteta - edytor plików binarnych
  6. ↑ tecmint: install-kernel-headers-in-ubuntu-and-debian
  7. ↑ HardWare LiSter = lshw
  8. ↑ | How to install GENPO - MIDI-Organ.net
  9. ↑ gsettings-tool
Źródło: „https://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Ubuntu/Podstawowe_polecenia&oldid=417427”