Ekoogrodnictwo/Kompostowanie/Zakładanie pryzmy
Jak już wiemy kompost to podstawa biologicznego ogrodu. Z tego względu ważne jest miejsce, w którym nasz kompost będziemy wytwarzać. Będzie ono miało korzystny lub niekorzystny wpływ na przebieg rozkładu. Unikamy palącego słońca, wysuszającego wiatru, głębokiego, zimnego cienia. Potrzebne za to jest łagodne, wilgotne ciepło, dlatego na silnie nasłonecznionym terenie dobrze założyć pryzmę w chłodnym cieniu drzew lub krzewów, natomiast jeżeli w naszych okolicach musimy liczyć się z zimnym i mokrym latem, należy wybrać takie miejsce, aby przynajmniej chwilowo docierało do pryzmy promieniowanie słoneczne.
Miejsce osłonięte
[edytuj]Przed silnym wiatrem naszą pryzmę chroni żywopłot. W dużych ogrodach można go założyć z silnie rosnących krzewów, w których ptaki będą robiły swoje gniazda. Kwitnące ozdobne krzewy oprócz ochrony stanowią także ładny dodatek, zasłaniający niezbyt urodziwą pryzmę.
 |
Porada
|
W mniejszych ogrodach pożytek z estetyką można połączyć stosując np. rzędy roślin użytkowych, chroniących przed wiatrem. Wysoka kukurydza, fasola tyczna, czy rzędy malin będą tutaj niezastąpione. Rząd słoneczników również stanowi odpowiednią ochronę. Pryzmę można łatwo zasłonić kratą, po której będą pięły się takie kwiaty jak groszek pachnący, powój, dynia ozdobna, nasturcja.
Prosty plan
[edytuj]Pryzmę zakłada się zwykle w tylnej części ogrodu, ale pamiętajmy, że nie może to być jakieś trudno dostępne miejsce. W czasie wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych trzeba mieć wystarczająco dużo miejsca, by móc się swobodnie poruszać. Będziemy np. potrzebowali przejechać taczkami czy beczką z gnojówką. Dobrym rozwiązaniem są betonowe płyty na podkładzie z piasku, wyznaczające jednocześnie granice pryzmy.
Wielkość pryzmy zależy m.in. od powierzchni, jaką dysponujemy, zapotrzebowania na próchnicę, no i oczywiście od ilości odpadków, jakie będziemy mieli do dyspozycji. W małych ogródkach działkowych zamiast pryzm używać będziemy specjalnych pojemników, których powierzchnia nie przekracza 2-5 m². W dużych ogrodach zakładamy klasyczne pryzmy, o szerokości 1 do 2 metrów i dowolnej długości, przy czym dobrze jest zrobić kilka mniejszych, dzięki czemu do naszej dyspozycji będzie kompost o różnym stopniu dojrzałości.
Zaplanowane miejsce dla naszego kompostu, bez względu na fakt, czy będziemy zakładać klasyczną pryzmę, czy też używać pojemników, nie powinno się zmieniać. Zawsze pozostaną jakieś resztki zawierające mikroflorę i faunę, sprzyjające rozkładowi. Ważne jest także, by pryzma znajdowała się bezpośrednio na glebie, z której owa flora i fauna przywędruje. Dżdżownice czy skoczogonki będą mogły schronić się w głębi gleby w razie silnych mrozów lub palącego słońca, ponadto łatwo opuszczą nasz kompost, gdy skończą już swoje zadanie.
Na miejscu, gdzie będziemy produkować próchnicę wykopujemy płytki dołek (około 10-30 cm). Jeżeli w ogrodzie jest ciężka gleba ilasta lub gliniasta, dołek wypełniamy piaskiem, który spełni rolę drenażu. Natomiast na lekkich piaszczystych glebach należy pod pryzmą umieścić warstwę próchnicznej gliniastej ziemi, która znowuż spełni rolę zbiornika wodnego. Oczywiście to podłoże nie będzie już zmieniane w trakcie zakładania nowych pryzm.
Gromadzenie materiału
[edytuj]Tak się składa, że największy odsetek odpadów produkowanych w gospodarstwach domowych stanowią resztki organiczne, które w większości mogą zostać przerobione na kompost. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest posiadanie w kuchni co najmniej dwóch pojemników na odpady, jeden właśnie na odpadki organiczne, drugi na pozostałe, nie nadające się do kompostu.
| Odpadki nadające się do kompostowania: |
|---|
|
 |
Uwaga!
|
Odpadki z domu i ogrodu różnią się składem chemicznym, generalnie jednak im bardziej różnorodna jest "mieszanka", tym bogatszy będzie kompost. Zanim jednak resztki trafią na pryzmę, należy je składować w jednym miejscu, np. pojemniku z drewna, najlepiej gdzieś na zewnątrz. Rozwiązaniem jest tutaj drewniany kompostownik, który w małych ogrodach dzielimy na trzy części: w jednym gromadzimy w ciągu roku odpady organiczne, w drugim ułożony kompost dojrzewa, trzeci natomiast jest silosem już gotowego nawozu. Zgromadzony materiał przygotowujemy do dalszej obróbki, przerzucając go i nawilżając zbyt suche części, natomiast zbyt wilgotne pozostawiając do obeschnięcia.
|
Porada
|
Większe odpadki, resztki warzyw, łodygi itp. można rozdrobnić łopatą. Cienkie gałęzie, stanowiące dolną warstwę pryzmy, łatwo pociąć sekatorem na ok. dziesięciocentymetrowe kawałki. Można użyć siekierki, czy piłki, ale przy dużej ilości materiału potrzebny już będzie specjalny rozdrabniacz ogrodowy. Po rozdrobnieniu mieszamy nasz materiał, uzupełniając soczyste zielone odpadki drobnymi suchymi gałązkami.
Układanie pryzmy
[edytuj]Na przygotowanym podłożu możemy przystąpić do układania pryzmy. Najniższą warstwę stanowić będzie gruby, luźno rozłożony materiał, gałęzie drzew i krzewów (niezbyt grube), twarde łodygi bylin. Ta warstwa zapewnia odpowiednią cyrkulację powietrza odraz odpływ wody dla pryzmy.
Teraz na powierzchni długości 1-2 m (później możemy dowolnie przedłużać pryzmę, jeżeli zostanie nam materiału) układamy kolejne warstwy, najpierw około 20-30 cm grubości zmieszanych i rozdrobnionych odpadków, które gromadziliśmy w ciągu roku. Tę warstwę posypujemy bogatym w azot nawozem (np. mączka z rogów, krwi i kości w ilości 3-5 kg/m³), choć nie jest to konieczne. Jeżeli kompost zawiera sporo trawy i słabo rozłożonych składników, to można dla przyspieszenia posypać jeszcze tę warstwę odrobiną węglanu wapnia (2-4 kg/m³) lub wapna z glonów, choć zazwyczaj nie jest to potrzebne. Zamiast wapna możemy użyć mączek skalnych, które łagodzą nieprzyjemne zapachy, np. mączki bazaltowej (5-10 kg/m³), bentonitu (1-2 kg/m³) czy mielonego dolomitu (jeżeli chodzi o dolomit, powinniśmy używać go w ostateczności), lub też popiołu drzewnego (3-5 kg/m³, w dużych ilościach niekorzystnie wpływa na rozkład materiału).
Na to wszystko dajemy cienką warstwę ziemi ogrodowej lub kompostu z poprzedniego roku, ale może ją zastąpić specjalny stymulator, który można zakupić w sklepie ogrodniczym, zawierający szczepy bakterii ogrodowych.
Kolejne warstwy układamy podobnie: ok. 20 cm zmieszanych odpadków, trochę nawozu czy wapna, jeżeli zachodzi taka konieczność i troszeczkę dojrzałego kompostu lub startera. Rosnąca pryzma zwęża się ku górze, a w szczytowym punkcie nie przekracza 1,5 metra wysokości.
Pryzmę należy okryć - możemy do tego celu użyć nadmiaru ziemi, jeżeli takowy posiadamy. Dobre też są liście, kora, słoma czy skoszona trawa, stare maty z sitowia (rogoża) czy plecione worki.
|
Porada
|
Kompostowniki
[edytuj]
Kompostowanie w pojemnikach ma wiele zalet, np. materiał nie wymaga przerzucania. Pojemniki mogą być wykonane z bali, desek, tworzyw sztucznych, blachy ocynkowanej czy drucianej siatki o drobnych oczkach. Obowiązują tu te same zasady, co przy układaniu klasycznej pryzmy: stałe miejsce, przygotowane podłoże, układanie warstw, kontrola wilgotności i temperatury. Do kompostowania można używać nawet podziurawionych worków foliowych, ale materiał należy bardzo dokładnie rozdrobnić, no i konieczny jest tutaj starter, przyspieszający rozkład.
Kompostowanie w pojemniku już po 2-4 miesiącach daje gruby, niedojrzały kompost, doskonały do ściółkowania. Dojrzały kompost ma ciemny kolor, gruzełkowatą strukturę i pachnie ściółką leśną, poza tym nie ma w nim ani jednej dżdżownicy.