Ekoogrodnictwo/Kompostowanie
Teoria
[edytuj]Kompost stanowi serce (albo raczej brzuch) każdego ogrodu, nie tylko biologicznego. Odpady organiczne z gospodarstwa w wyniku kompostowania przetwarzane są na wysokiej jakości nawóz. Pierwiastki uczestniczą więc w zamkniętym obiegu, zupełnie jak w przyrodzie.
Kompostowanie
[edytuj]
W kompoście następuje proces rozkładu, który powodują organizmy żywe - zewnętrzna forma odpadków ulega rozpadowi (dysymilacji), podczas którego wytwarza się energia cieplna. W pryzmie kompostowej zachodzą te same procesy, co w próchnicznej warstwie gleby. Materia organiczna ulega powolnej mineralizacji dzięki bakteriom, grzybom, skoczogonkom, a głównie dzięki dżdżownicom. Rozkład materii organicznej nazywamy potocznie butwieniem; nie ma tutaj miejsca na gnicie, które zachodzi bez obecności tlenu.
Rozkład musi mieć harmonijny przebieg, a do tego potrzebne są ciepło, powietrze i wilgoć. W zbyt zbitej lub zbyt wilgotnej pryzmie następuje niekorzystny proces gnicia, w wyniku którego powstają m.in. siarkowodór, kwas masłowy, amoniak, metan, których zapach zwabia np. muchy, a nawet szczury. Pryzma staje się rozsadnikiem czynników chorobotwórczych, a zetknięcie produktów gnicia z korzeniami roślin powoduje ich obumarcie!
Nie powinniśmy także bezmyślnie wrzucać do kompostu wszystkich resztek, gdyż takie "dzikie składowisko" będzie rozkładać się bardzo powoli. Dobra pryzma jest ułożona bardzo starannie i pielęgnowana w sposób sensowny i celowy. Materiał układamy niezbyt luźno, tak jednak, by do każdej warstwy dotarło powietrze. W czasie suszy oprócz zagonów powinniśmy podlewać także nasz kompost, robiąc to jednak z umiarem, by pryzma nie zmieniła się w mokradło. Możemy do tego celu użyć preparatów roślinnych.
 |
Porada
|
Węgiel i azot
[edytuj]Aby proces rozkładu zachodził sprawnie, mikroorganizmy potrzebują, oprócz tlenu i wody, azotu do budowy ciała oraz węgla do uzyskania energii. Aby wykorzystać jedną cząsteczkę azotu, mikroorganizmy potrzebują 30 cząsteczek węgla, optymalny stosunek C:N w pryzmie wynosi więc 30:1 (C - węgiel, N - azot). W przypadku niskiego lub wysokiego stosunku C:N szybkość kompostowania ulega zmianie - przy niskim maleje zapas azotu i proces zwalnia, a w efekcie powstaje słabo zmineralizowany kompost, dostarczający roślinom tylko niewielkich ilości składników pokarmowych.
Węgiel jest ogólnie dostępny w kompostowanym materiale, natomiast ilość azotu jest różna w zależności od tego, co kompostujemy. Świeże, zielone odpadki zawierają stosunkowo korzystne ilości azotu, więc w trakcie układania pryzmy wystarczy niewielka ilość bogatego w azot nawozu, którym posypujemy poszczególne warstwy pryzmy.
| Kompostowany materiał | Stosunek C:N |
|---|---|
| Mączka kostna | |
| Masa zielona, świeże resztki ogrodowe | |
| Skoszona trawa | |
| Odchody zwierząt hodowlanych | |
| Obornik po 3-miesięcznym pryzmowaniu | |
| Słoma strączkowych (bardziej fachowo: bobowatych - fasola, groch) | |
| Lucerna (nawóz zielony) | |
| Odpadki kuchenne | |
| Łęty ziemniaczane | |
| Igły świerkowe | |
| Świeży obornik ze słomą | |
| Liście drzew | |
| Słoma zbóż | |
| Trociny, drewno |
Z powyższej tabeli wynika, że liście, słoma zbóż oraz drewno mają niekorzystne stosunki C:N. W przypadku kompostowania tych materiałów należy zadbać o dodatkową porcję azotu. Z dopuszczonych w ekoogrodnictwie nawozów bogatych w azot należą: mączka rogowa, mączka z krwi, obornik owczy, kozi, króliczy, świński. Azot zawierają także: gnojowica bydlęca i gnojówka z pokrzyw; tymi nawozami można polewać pryzmę w suchszych okresach, przez co dodatek innych nawozów staje się zbędny.
Proces rozkładu
[edytuj]Proces rozkładu jest dwufazowy: w pierwszych tygodniach mikroorganizmy rozkładają materiał organiczny bardzo szybko, przez co temperatura pryzmy wzrasta do ~50-80°C. Przy sprzyjającej pogodzie po upływie około 2-3 tygodni pryzma zapada się, a temperatura obniża się do ~40°C, rozkład zwolni tempo, przejmą go inne grupy mikroorganizmów. W klasycznej pryzmie założonej wiosną proces trwa najdłużej 8-12 miesięcy - z odpadów organicznych powstaje jednolita, brunatna próchnica.