Ekoogrodnictwo/Nawadnianie/Zapotrzebowanie

<< Płodozmian - Spis treści - Nawożenie >>

NAWADNIANIE OGRODU Zwiększanie naturalnej retencji - Zapotrzebowanie na wodę - Przydomowe oczyszczalnie ścieków

Obliczanie niedoborów wodnych roślin

W ogrodnictwie najbardziej praktycznymi systemami nawodnień są nawodnienia deszczowniane i kropelkowe (nakierowane na pojedyncze rośliny), te drugie mogące znacznie zmniejszyć ilość potrzebnej do nawodnień wody. Jednakże w ogrodach, w których gleba pokryta jest gęstą warstwą roślin, ilość wody w obu systemach nawadniania nie będzie różnić się znacząco.

W profesjonalnych gospodarstwach budowa deszczowni wymaga sporej wiedzy, obliczeń i nakładów, przedkłada się jednak na znaczący wzrost plonowania. Najważniejszym obliczeniem jest obliczenie ilości wody, jakiej rośliny będą potrzebować w czasie wegetacji - czyli tzw. niedoborów wodnych roślin, za które przyjmuje się średnią ewapotranspirację (parowanie) z danej powierzchni minus wielkość opadu.

Małe zbiorniki wodne zwiększają retencję, zmieniają mikroklimat i są miejscem bytowania organizmów. Należy umiejscawiać je w zacisznych miejscach.

W małych ogródkach działkowych takie obliczenia są zbyteczne i można przyjąć, że zapotrzebowanie na wodę wynosi w okresie wegetacji średnio 100 mm w każdym miesiącu. Odejmując od tego ilość średniego miesięcznego opadu, możemy określić niedobór wodny roślin. Średnie roczne opady w Polsce wynoszą ok. 600 mm, z czego 400 przypada na okres półrocza ciepłego, podzielone na sześć miesięcy daje ponad 60 mm opadu miesięcznego, z czego wynika, że musimy dostarczyć jeszcze 40 mm wody (równowartość 40 litrów wody na 1m² powierzchni) rozdzielone przynajmniej na dwie dawki w okresach bezdeszczowych. Pamiętajmy jednak, że jest to duże uśrednienie.

Opady optymalne

W większych ogrodach można posłużyć się metodą opadów optymalnych, do dokładniejszego obliczenia niedoborów wodnych. Metoda daje zawyżone wyniki, jednakże z powodzeniem można ją stosować w przypadku braku większej liczby danych. Odpowiednie zestawienie danych na temat optymalnych ilości opadów dla danego gatunku rośliny, pozwala określić jej zapotrzebowanie w danych miesiącu. Zajmowali się tym niemieccy badacze, Hohendorf i Klatt, a obecnie można stosować ich badania dla polskich warunków.

Dla zainteresowanych udostępniam arkusz kalkulacyjny, liczący dawkę polewową metodą opadów optymalnych. Arkusz dla uproszczenia nie uwzględnia retencji pozimowej - po śnieżnych zimach w glebie może znajdować się jeszcze około 30-40 mm (w zależności od zawartości frakcji spławialnych Φ<0,02 mm) łatwo dostępnej dla roślin wody, którą mogą one wykorzystać.

>>POBIERZ<<

Zbieranie wody deszczowej

Woda służąca do podlewania nie może być zbyt ciepła a najlepiej, żeby była chłodna. Woda z sieci wodociągowej powinna odstać trochę, jeżeli chcemy nią podlewać wrażliwe rośliny. Najlepszą oczywiście wodą jest deszczówka, którą można zbierać i magazynować w ciągu roku a potem wykorzystywać w różnych celach, nie tylko nawodnieniowych, ale np. do spłukiwania toalet, mycia samochodu (miękka woda deszczowa jest idealna) czy nawet prania - zmniejszając wykorzystanie wody w gospodarstwie o ponad 50%.

Obliczenie optymalnej wielkości zbiornika na deszczówkę jest proste, można to zrobić na podstawie wzoru:

$V_{Z}=0,05\cdot P\cdot V_{D}\cdot k+500[l]$

P - średni opad roczny, dla Polski około 600 mm
V_D - powierzchnia, z której opad jest zbierany w m²
κ - współczynnik odpływu, w granicach 0,4 (dachy trawiaste) do 0,8 (dachówka)

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej deszczowka.pl

Nawadnianie upraw pod osłonami

Osobnego omówienia wymaga problem nawadniania roślin w szklarniach i tunelach foliowych. Ponieważ osłony takie skutecznie zapobiegają przed opadami, należy szczególną uwagę zwrócić na dostarczenie odpowiedniej ilości wody.

Przy nawadnianiu roślin szklarniowych, należy pamiętać o tym, aby unikać deszczowania, czyli moczenia nadziemnych części roślin. Większość uprawianych pod osłoną roślin, w szczególności zaś pomidory i ogórki, jest bardzo wrażliwa na zwilżenie tych części, przez co zwiększa się znacznie prawdopodobieństwo wystąpienia chorób grzybowych.

Zagłębiając palec na okolo 15 do 20 cm wgłąb gleby możemy określić jej wilgotność i potrzebę nawadniania. Zwykle w gorące dni będziemy musieli dostarczać wodę co 2-3 dni, w zależności od rodzaju gleby. W określeniu dawki, możemy posłużyć się poniższą tabelą, określającą jednorazową dawkę wody w litrach na 1 m² powierzchni nawadnianej.

Roślina	Gleba lekka	Gleba średnia	Gleba ciężka
cebula, rzodkiewka, sałata, szpinak	10	15	20
kalafior, kapusta, ogórek, papryka, por, seler	15	20	25
burak ćwikłowy, fasola, groch, pomidor	20	25	30
marchew, pietruszka	25	30	35

W tabeli wyszczególniono kursywą rośliny szczególnie wrażliwe na okresowe niedobory wody, o których nawadnianiu należy bezwzględnie pamiętać.

Warto też przyjrzeć się okresom w rozwoju roślin, w których najbardziej potrzebują one wody, w tych okresach nawadnianie pod osłonami jest konieczne:

Roślina	Okres krytycznego zapotrzebowania na wodę
brokuł, kalafior	zawiązywanie i przyrost róż
cebula	przyrost główek cebuli
fasola, groch	kwitnienie i wypełnianie strąków
kapusta	zawiązywanie główek, przyrost 3-4 tygodnie przed zbiorem
marchew	przyrost korzeni spichrzowych
melon, oberżyna	kwitnienie i przyrost owoców
ogórek, pomidor	kwitnienie, zawiązywanie i przyrost owoców
papryka	zawiązywanie i przyrost owoców
rzodkiewka	przyrost zgrubień
sałata	zawiązywanie i przyrost główek
seler	przyrost zgrubień

W tabeli dodatkowo wytłuszczono te gatunki, które są najmniej wrażliwe na okresowe niedobory wody, głównie ze względu na głęboko sięgający system korzeniowy.

---

<< Zwiększanie naturalnej retencji --- Nawadnianie ogrodu --- Przydomowe oczyszczalnie ścieków >>