Ekoogrodnictwo/Nawożenie/Nawozy
|
Nawozy w ogrodzie biologicznym - Nawozy zielone - Stosowanie nawozów - Preparaty wpływające na plonowanie roślin |
| Nawóz | % azotu (N) | % fosforu (P2O5) | % potasu (K2O) | % wapnia (CaO) | mikroelementy | substancja organiczna |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Kompost | 0,3 | 0,3 | 0,3 | 2,5 | umiarkowanie | 10-50 |
| Obornik kompostowany | 0,4 | 0,27 | 0,55 | 0,46 | umiarkowanie | 10 |
| Obornik bydlęcy świeży | 0,4 | 0,2 | 0,5 | 0,5 | umiarkowanie | 20-25 |
| Obornik bydlęcy suszony | 2 | 1,6 | 4 | 4,1 | umiarkowanie | 45 |
| Obornik koński | 0,5 | 0,3 | 0,4 | 0,2 | umiarkowanie | 30 |
| Pomiot kurzy i gołębi | 1,6 | 1,5 | 0,9 | 2 | dużo | 25-30 |
| Suszony pomiot ptasi | 3,5 | 4 | 2,5 | 6 | dużo | 30-70 |
| Wióry, mączka rogowa | 10-14 | 4-5 | brak | 4,3 | mało | 60-80 |
| Mączka z krwi | 11-15 | 1,3-1,5 | 0,7-0,8 | 0,6 | dużo | 60-70 |
| Mączka kostna | 3-4 | 21-30 | 0,2 | 30-31 | umiarkowanie | brak |
| Śruta rącznikowa | 5 | 2,5 | 1 | brak | brak | 70 |
| Tomasyna | brak | 15-20 | brak | 45 | dużo | brak |
| Kalimagnezja | brak | brak | 25-28 | brak | MgO, S | brak |
| Hiperfos | brak | 27 | brak | 33 | dużo | brak |
| Popiół drzewny | brak | 2-4 | 6-10 | 30-35 | dużo | brak |
Kompost
[edytuj]
Prawidłowo wyprodukowany kompost jest bezsprzecznie najbardziej uniwersalnym nawozem, jaki można zastosować w ogrodnictwie. Wiedza teoretyczna dotycząca wytwarzania kompostu w warunkach ogrodowych zawarta jest w części książki pt. Kompostowanie.
Kompost działa szybciej niż świeży obornik, dlatego przeważnie stosujemy go wiosną, jest źródłem wszystkich niezbędnych roślinom składników mineralnych oraz próchnicy. Pozwala zagospodarować odpady organiczne z kuchni, które stanowią spory odsetek ogólnej masy odpadów produkowanych w domu czy gospodarstwie. Zamiast spalać liście czy trawę, można z powodzeniem przeznaczyć je na kompost lub ściółkę. Jeżeli od wielu lat uprawiamy ogród zgodnie z naturą, możemy śmiało spróbować uprawiać na samym kompoście nawet tak żarłoczne rośliny jak kapustne.
Najważniejszą chyba zaletą kompostu jest fakt, że pozwala on zachować tak pożądaną (właściwie nawet wymaganą w gospodarstwach ekologicznych) równowagę biologiczną w ogrodzie - odpady z ogrodu i domu przetwarzane są na nawóz, który zasila rośliny wykorzystywane w domu i w ten sposób cykl zamyka się.
Kompost może mieć bardzo różny skład. Można manipulować zawartością azotu w kompoście, dodając do niego rośliny motylkowe, obornik, niektóre zioła (będzie zawierał więcej azotu) lub też dodając wapna czy dolomitu (część azotu ulotni się wtedy do atmosfery). Można wzbogacić kompost w mikroelementy dodając np. mączkę kamienną (granitową, bazaltową itp.) albo popiół drzewny. Ponadto długo leżące komposty mają znacznie mniej materii organicznej a więc i próchnicy od kompostów dojrzewających krócej.
 |
10 litrów kompostu bez dodatków zawiera przeciętnie 10-20 g azotu, 10 g tlenku fosforu(V) i 30 g tlenku potasu. |
Obornik
[edytuj]Obornik zwierzęcy zawierający słomę jest najważniejszym nawozem w rolnictwie ekologicznym, zawierającym w zrównoważonym stosunku wszystkie niezbędne roślinom składniki (zwłaszcza obornik bydlęcy). W ogrodach biologicznych ma mniejsze znaczenie, gdyż większość ogrodników nie zajmuje się hodowlą zwierząt. Jeżeli jednak mamy możliwość pozyskania pewnego obornika (tzn. z czystej, pewnej hodowli, najlepiej z gospodarstwa ekologicznego, gdzie nie stosuje się hormonów i antybiotyków), to oczywiście będzie on bardzo dobrym nawozem w ogrodzie.
Lepszym rozwiązaniem jest dodanie obornika do kompostu niż bezpośrednio na zagony. Mniejsze ilości świeżego obornika kompostujemy razem z innymi odpadkami, większe natomiast oddzielnie - powstały z nich nawóz będzie służył do nawożenia np. roślin kapustnych czy dyni. W gospodarstwach ekologicznych obornik pryzmuje się przez około 6 miesięcy z zastosowaniem specjalnych roślinnych preparatów - jest on wtedy znacznie lepiej dostępny dla roślin i nie traci takich ilości wody, jakie straciłby w przypadku zwykłego kompostowania.
|
Zasady stosowania świeżego obornika
Świeży obornik na ciężkich glebach w pierwszym roku jest wykorzystywany zaledwie w 40% przez rośliny, dlatego dużo korzystniej jest stosować obornik pryzmowany lub kompostowany, który działa znacznie szybciej, gdyż jest już częściowo rozłożony. |
Pewne znaczenie ma w ogrodach biologicznych suszony obornik bydlęcy, do nabycia praktycznie w każdym sklepie ogrodniczym. Można nim zastąpić dojrzały obornik i nawozić wymagające rośliny, można rozcieńczyć go z wodą (i stosować do nawożenia pogłównego) lub dodać do kompostu.
Obornik koński można stosować tak samo jak bydlęcy, chociaż zawiera nieco mniej wody. Należy od do nawozów gorących (rozgrzewa się znacznie w trakcie pryzmowania), dlatego będzie miał zastosowanie w zimnych inspektach czy np. przy uprawie ciepłolubnych ogórków. Można śmiało kompostować go razem z obornikiem bydlęcym.
Obornik świński zawiera mniej wapnia od bydlęcego ale za to sporo fosforu. Jest nawozem zimnym i podobnie jak każdy obornik powinien zostać przekompostowany lub pryzmowany przed użyciem.
Obornik owczy, kozi i króliczy są nawozami gorącymi zawierającymi spore ilości azotu, nawet dwukrotnie większe od obornika bydlęcego. Po przekompostowaniu nadają się pod uprawę bardzo żarłocznych roślin jak żadne inne.
Pomiot ptasi
[edytuj]Ptasie nawozy charakteryzują się dużą ilością składników pokarmowych. Można je uzyskać nawet w ogrodach, hodując kury, kaczki czy gołębie. Nawozy te najlepiej kompostować wraz z ziemią i innymi odpadkami lub w zmieszaniu z obornikiem ssaków, gdyż bardzo szybko nagrzewają się. Świeży pomiot może łatwo poparzyć korzenie roślin. W ogrodach zastosowanie będzie miał także suszony pomiot kurzy - łatwo dostępny w sklepach ogrodniczych.
 |
Uwaga!
|
Guano peruwiańskie to odchody i szczątki ptaków morskich, osadzające się od stuleci na wybrzeżach Peru, tworzące tam metrowe pokłady. Jest bardzo bogate we wszystkie składniki pokarmowe i w materię organiczną, znacznie bogatsze od pozostałych nawozów zwierzęcych. W ogrodach ekologicznych odradza się stosowania tego nawozu z kilku względów. Intensywna eksploatacja złów to poważny problem ekologiczny a transport guano z Ameryki Południowej do Europy wykorzystuje znaczne ilości energii a więc i zasobów ziemskich. Ponadto podobne efekty można uzyskać stosując rodzime pomioty ptasie, nie ma więc potrzeby na wykorzystywanie guano.
Odpady poubojowe
[edytuj]Największe znaczenie w ogrodach będzie miała gotowa mieszanka mączki rogowej, mączki z krwi i mączki kostnej, zawierająca kompleks składników pokarmowych i dużo materii organicznej (do 70%), 7-9% azotu, 12% tlenku fosforu(V), 0,3% tlenku potasu, 13% tlenku wapnia. Odpady poubojowe są bardzo dobrym nawozem organicznym, działającym wolno. Pewne ilości możemy dodać do kompostu, polepszając tym samym jego skład. Praktycznie jednak w każdym ogrodzie można się obejść bez odpadów poubojowych, zastępując je kompostem i obornikiem.
|
Znaczenie nawozów organicznych
|
Nawozy mineralne
[edytuj]Nie jest prawdą, że w ogrodach czy gospodarstwach ekologicznych nie można stosować nawozów mineralnych. Naturalne nawozy mineralne i niektóre inne, działające powoli są dopuszczone w rolnictwie organicznym. Nieporozumienie wynika z faktu, iż zwykle stawia się znak równości między nawozami mineralnymi pochodzącymi z naturalnych źródeł a nawozami mineralnymi wytworzonymi sztucznie.
Nawozy mineralne mają zastosowanie jedynie tam, gdzie wystąpiły niedobory jakiegoś pierwiastka w glebie oraz np. przy przestawianiu się na metody biologiczne. W innym przypadku powinniśmy zrezygnować z ich stosowania.
Miękkie fosforyty, np. hiperfos mają zastosowanie jedynie na glebach kwaśnych, ze względu na dużą zawartość wapnia. Nie poleca się natomiast stosować w ogrodach ekologicznych szybko działających soli fosforanowych, takich jak superfosfat.
Tomasyna powstaje jako produkt uboczny przy produkcji stali, ze względu jednak na powolne działanie jest dopuszczona w rolnictwie ekologicznym. Zawiera więcej wapnia niż hiperfos, dlatego można stosować jedynie na glebach kwaśnych, wymagających wapnowania.
Kalimagnezja jest surowcem kopalnym, poddanym obróbce, dzięki której traci szkodliwy dla roślin chlor. Zawiera dużo potasu i poleca się ją stosować przy jego niedoborach oraz przy przestawieniu gospodarstwa.
Większe znaczenie w ogrodach ma popiół drzewny, z racji dostępności i bogactwa składników pokarmowych (popiół z drzew iglastych posiada mniej składników niż popiół z drzew liściastych). Jeżeli posiadamy kominek czy kocioł na drewno możemy wykorzystać powstały w nich popiół dodając go do kompostu czy też bezpośrednio na zagony. Działa powoli i w przeciwieństwie do pozostałych nawozów mineralnych ma w miarę zrównoważony skład (nie zawiera tylko azotu).
Inne nawozy
[edytuj]Śruta rącznikowa powstaje po sprasowaniu nasion rącznika. Nie ma większego znaczenia w naszych ogrodach z racji dostępności, ponadto może wywoływać objawy alergiczne.
Wytłoki owocowe są nawozami regionalnymi i mają niską wartość nawozową, poza dużą zawartością substancji organicznej. W ogrodach biologicznych nie powinno się stosować wytłoków z owoców pryskanych środkami chemicznymi.
Nawozy z glonów morskich zawierają sporo wapnia oraz inne pierwiastki. Nawożenie dolistne roślin zwiększa ich odporność. Jeżeli mamy dostęp do glonów z niezanieczyszczonych wód, możemy je kompostować. Można też stosować gotowe preparaty z glonów, dostępne w specjalistycznych sklepach ogrodniczych.
Może nie brzmi to apetycznie, ale bardzo dobrym nawozem mogą być ludzkie fekalia, które jednak należy odpowiednio spreparować. Służą ku temu tzw. suche toalety, wyposażone w elektryczne systemy wietrzenia, dzięki czemu nie wydziela się z nich nieprzyjemny zapach, gdyż procesy gnilne zostają wstrzymane. Pojemniki z takich toalet regularnie wyjmuje się i zawartość poddaje się przyspieszonemu kompostowaniu - wszelkie patogeny zostaną usunięte. Nawóz można stosować zarówno pod rośliny ozdobne jak i uprawne. Należy nadmienić, że wykorzystywanie suchych toalet zmniejsza zużycie wody o przeciętnie 50%. Dodatkowo z takich toalet odprowadzany jest mocz, który można stosować do podlewania trawników w rozcieńczeniu 1:10.