Ekoogrodnictwo/Płodozmian/Przykłady
|
Zasady układania płodozmianów - Uprawa współrzędna - Przykładowe płodozmiany |
Przykładowe płodozmiany w małych ogrodach
[edytuj]Poniżej przedstawione zostały przykłady wieloletnich, kompleksowych płodozmianów z szerokim zastosowaniem zmianowania, ale tylko z minimalnym wykorzystaniem dobrodziejstw uprawy współrzędnej. Są to proste płodozmiany do wykorzystania w każdym ogrodzie. Ponadto rośliny zostały wprowadzone do zmianowania w sposób luźny - nie stosuje się tutaj podziału na rośliny wymagające, średnio wymagające i mało wymagające.
Warzywnik nr 1
[edytuj]
Zagony nr 2, 5, 6, 7, 9 i 12 wymagają pełnego nawożenia kompostem (4 kg na m²), pozostałe nawozimy kompostem w ilości 1-2 kg na m² z wyjątkiem zagonu nr 10, który wymaga dodatkowego obornika lub bardzo dużej dawki kompostu. Możemy wykorzystać przerwy zimowe w uprawach i zasiać rośliny przeznaczone na nawozy - szerzej w rozdziale o nawożeniu.
Warzywnik nr 2
[edytuj]
Zagony nr 1, 2, 3, 7, 8, 10, 12 wymagają nawożenia kompostem (4 kg na m²), ponadto rośliny na zagonie nr 4 potrzebują dodatkowego nawożenia lub dwukrotnie większej dawki kompostu. Pozostałe zagony nawozimy kompostem w ilości 1-2 kg na m², stosujemy także nawozy zielone tam, gdzie tylko zagony pozostają niezajęte przez inne rośliny.
Intensywna uprawa współrzędna
[edytuj]| Zagon | I rok | II rok | III rok |
|---|---|---|---|
| 1 | marchew+cebula | kukurydza+fasola | kapusta+seler |
| 2 | kukurydza+fasola | kapusta+seler | marchew+cebula |
| 3 | kapusta+seler | marchew+cebula | kukurydza+fasola |
Marchew z cebulą
[edytuj]
Plonem głównym jest w tym przypadku marchew uprawiana współrzędnie wraz z cebulą z dymki oraz jeden rząd kopru ogrodowego.
Wczesną wiosną mieszamy z wierzchnią warstwą gleby kompost w ilości około 2 kg na m² i dodajemy ewentualnie niewielką dawkę popiołu drzewnego. Dobrym rozwiązaniem jest zmieszanie kilku nasion kopru z nasionami marchwi, co przyspieszy jej wschody. Cebula zgodnie z jej wymogami znajduje się na nieco suchszych rzędach zewnętrznych. Marchew może wymagać jednego zabiegu nawożenia pogłównego, zwłaszcza na lekkich glebach.
Z początku sierpnia, po zbiorze cebuli, siejemy na jej miejscu po dwa rzędy rzodkiewki w odległości około 15 cm od siebie, a na miejscu kopru dwa rzędy sałaty listkowej (dobra odmiana to Lollo Rossa) w odstępie około 20 cm. Powinno nam udać się je zebrać jeszcze przed końcem września. Zimującym poplonem jest roszponka wraz ze szpinakiem (szpinak kubański jest nieco bardziej zimotrwały), najlepiej siana rzutowo.
Kukurydza z fasolą tyczną
[edytuj]
To ciekawy przykład uprawy współrzędnej stosowany jeszcze przez pradawnych indian.
Wczesną wiosną usuwamy pozostałości szpinaku i roszponki, głęboko spulchniamy glebę, ale nie przekopujemy jej i dodajemy niewielką dawkę kompostu - około 1 kg na m² lub ewentualnie niewielką ilość popiołu drzewnego, mieszając go płytko z glebą. Na tak przygotowanym zagonie możemy wysiać rzodkiewkę, sałatę głowiastą i kalarepę, pod warunkiem, że przykryjemy je włókniną lub folią perforowaną, nawet do początku maja. Podczas gdy sałata wciąż zajmuje zagon, siejemy dwa rzędy kukurydzy cukrowej, znów przykrywając ją włókniną do czasu aż wykiełkuje, lub sadzimy przygotowane sadzonki. Po upływie około 4 tygodni sałaty już nie powinno być na zagonie, po nie zacienionej stronie rzędów kukurydzy, tuż przy niej, wysiewamy fasolę tyczną lub jakąś inną odmianę fasoli, która wykorzysta kukurydzę jako podporę. Polecanym dodatkiem do uprawy jest cząber ogrodowy, odstraszający czarne mszyce od fasoli.
Uprawa zajmuje zagon aż do końca września. Powinniśmy teraz nawieźć glebę np. świeżym obornikiem lub pomiotem ptasim w ilości 4-6 kg na m², ewentualnie suszonym obornikiem w dawce nie większej niż 1 kg na m². Następnie wysiewamy mieszankę żyta ozimego i wyki ozimej w ilości 12 g żyta i 3 g wyki na m² - międzyplon, który wykorzystamy jako zielony nawóz.
Kapusta z selerem
[edytuj]
Na początku kwietnia przekopujemy płytko żytko z wyką i pozwalamy na krótki czas ugorować glebie (około 2-3 tygodnie). Jeżeli nie dodawaliśmy nawozu jesienią, teraz powinniśmy dodać do gleby kompost w ilości nawet 10-12 kg na każdy m². Następnie na początku maja sadzimy przygotowane sadzonki różnych odmian kapustnych - kapusty białej, czerwonej, jarmużu i kalafiora. Po środku zagonu sadzimy jeszcze rząd selera korzeniowego, w czerwcu możemy jeszcze zasadzić pomiędzy niego późne, zimowe odmiany pora. Cała uprawa wymaga przynajmniej dwóch zabiegów nawożenia pogłównego.
Po upływie października na zagonie powinien zostać jeszcze tylko jarmuż i por. Możemy teraz dodać do gleby niedojrzały kompost, tak by nie stykał się z pozostawionymi roślinami, i przykryć go warstwą pokosów trawy - będzie to dobre okrycie na zimę.
Dodatkowe zagony
[edytuj]
Oczywiście powyższy przykład nie wyczerpuje wszystkich możliwości i nie wykorzystuje wielu popularnych warzyw. W większych ogrodach na przykład lubianą w uprawie rośliną jest ziemniak, dlatego śmiało można włączyć go do powyższego płodozmianu, najlepiej po kapuście z selerem. Zagon pod ziemniaki powinien być nieco szerszy, na około 1,5 metra, nawozimy go wiosną kompostem w ilości 4 kg na m². Zmieści się na nim wtedy dwa rzędy ziemniaków wczesnych, które w okolicach o sprzyjającym klimacie można posadzić już w połowie marca (południowo-zachodnie rejony Polski). Współrzędnie uprawiane ziemniaki nie wymagają okopywania, choć nie zaszkodzi im ono. Pomiędzy rzędami ziemniaków wysiewamy z początkiem kwietnia takie rośliny jak kminek, kolendra, aksamitka, szpinak, nasturcja, stanowiące dla ziemniaków ochronę przed szkodnikami i polepszające jednocześnie ich smak i aromat.
Pod koniec lipca, po zbiorze ziemniaków jest jest sporo czasu na poplon - tutaj mamy wiele możliwości, np. jarmuż z porem, koper włoski z cykorią endywią i cykorią włoską oraz cykorią Radicchio itp. Możemy też wysiać rośliny z przeznaczeniem na zielony nawóz.
Przykładowe płodozmiany w uprawie pod osłonami
[edytuj]W przypadku uprawy pod osłonami, tzn. w szklarniach czy pod folią, plonem głównym będą rośliny ciepłolubne, takie jak melon, papryka, pomidor, ogórek, dynia, fasola, oberżyna czy miechucha peruwiańska. Przedplonem oraz poplonem są rośliny o krótkich okresie wegetacji, np. sałata, kalarepa, rzodkiewka, ewentualnie rozsady warzyw. Płodozmiany ustalamy trzy lub czteroletnie. Jako dodatek do plonów głównych możemy wysiewać wszelakie zioła, których znaczna część także lubi ciepło.
Przykład intensywnego zagospodarowania nieogrzewanego tunelu foliowego. Wszystkie zagony wymagają bardzo dużych dawek kompostu rzędu 10 kg na m². Obornik stosujemy jedynie przed kalafiorem, gdyż istnieje niebezpieczeństwo przenawożenia sałaty.
Przykładowe płodozmiany w ogrodnictwie towarowym
[edytuj]Z racji swej kłopotliwości trudno zastosować uprawy współrzędne w gospodarce towarowej. W takim przypadku musimy jak najlepiej wykorzystać korzystne następstwo roślin po sobie lub np. sadzić pojedyncze krzaki pomidora czy pojedyncze selery w uprawie kapustnych, gdzieniegdzie zioła itp. Oto jak wygląda zmianowanie w takich przykładowych płodozmianach:
| Rok | Przykład 1. | Przykład 2. | Przykład 3. | Przykład 4. |
|---|---|---|---|---|
| 1 |
|
|
|
|
| 2 |
|
|
|
seler |
| 3 | seler |
|
|
*por |
| 4 |
|
|
|
marchew |
**Wymagają pełnej dawki nawożenia: 40 kg obornika (kompostu)/10 m²;
*Wymagają połowy dawki nawożenia: 20 kg obornika (kompostu)/10 m².
<<<Uprawa współrzędna --- Płodozmian, zmianowanie, uprawa współrzędna