Ekoogrodnictwo/Rośliny użytkowe/Seler
Seler | |
Wymagania środowiskowe | |
Wymagania glebowe: | bardzo duże |
Wymagania cieplne: | umiarkowane, optimum 15-18°C |
Wrażliwość na temperaturę: | średnia wytrzymałość, siewki wrażliwe na wiosenne przymrozki |
Wymagania wodne: | bardzo wymagający |
Nazwa systematyczna | |
Apium graveolens var. rapaceum | |
Systematyka Wikispecies | |
Galeria Wikimedia Commons |
Uprawa
[edytuj]Seler wymaga zasobnej gleby, nawiezionej obornikiem lub innym nawozem organicznym, który stosujemy jesienią (kompost, rozłożony obornik, mączka z rogów, krwi lub kości). Seler dobrze reaguje na nawożenie potasem, dlatego można go dodatkowo nawozić popiołem drzewnym lub rozłożonym świńskim obornikiem, ewentualnie mączką z glonów lub skalną.
W trakcie intensywnego wzrostu selery muszą być zaopatrywane w wystarczającą ilość wody oraz w dodatkowe składniki pokarmowe - w ogrodach biologicznych można tutaj wykorzystać np. gnojówkę z pokrzyw lub żywokostu raz lub dwa razy w okresie wegetacji, ponadto wyściółkować międzyrzędzia - tutaj dobrze sprawdzają się liście żywokostu lub paproci.
Miejsce uprawy
[edytuj]Miejsce słoneczne, gleby raczej ciężkie, bogate w składniki pokarmowe i dobrze nawodnione.
Siew/sadzenie
[edytuj]Siewki selera są wrażliwe na wiosenne przymrozki, dlatego wysiewa się go w skrzynkach na parapecie lub w ciepłym inspekcie na przełomie lutego/marca: na zbiór pęczkowy ok. 0,5 g nasion na skrzynkę, bardzo płytko od połowy lutego, po 2-3 tygodniach pikuje się siewki w rozstawie 5x5 cm lub do doniczek, następnie wysadza na początku maja w rozstawie 20 x 15 cm stosuję płaskie osłony celem ochrony przed chłodem i przyspieszenia zbiorów, które następują po 6-8 tygodniach, gdy korzenie osiągną 5 cm średnicy; selery na zbiór jesienny i do przechowywania wysiewa się w połowie marca do inspektu lub tunelu foliowego, rozsadę wysadza się od połowy maja do początku czerwca w rozstawie 30-40 x 30-40 cm. Sadzi się je płytko, gdyż zbyt głęboko posadzone nie wytwarzają zgrubień - w późniejszym etapie rozwoju górna część zgrubienia wystaje ponad powierzchnię gleby.
Seler naciowy na zbiór pęczkowy wysiewa się w połowie lutego w pomieszczeniach ogrzewanych, gdy siewki wytworzą jeden liść właściwy należy je przepikować w rozstawie 4 x 4 cm. Po zahartowaniu można ją wysadzić do gruntu w drugiej dekadzie kwietnia (odporne na mrozy odmiany można sadzić bez dodatkowych osłon) w rozstawie 20 x 10 cm. Wysiewa się je także w końcu kwietnia na głębokość 2 cm i rozsadza w rozstawie 35 x 30 cm. Wrażliwe na mróz odmiany wysiewa się w marcu i rozsadza w drugiej połowie maja w rozstawie 40 x 30 cm. Rośliny obsypuje się w późniejszym okresie ziemią tworząc kopczyk, lub przykrywa folią plastikową czy owija papierem, aby wybielały. Niektóre odmiany wytwarzają żółte, zewnętrzne liście.
Uprawa pod szkłem
[edytuj]Wysiewa się od stycznia, rozsadza od marca, zbiór przypada w maju. odstęp między roślinami 20-30 cm.
Wskazówki biologiczne
[edytuj]Seler toleruje lekkie zasolenie gleby. Miejsce przewiewne chroni w pewnym stopniu przed niektórymi szkodnikami, wywar ze skrzypu polnego zapobiega chorobom grzybowym.
Dobrymi sąsiadami do uprawy współrzędnej są: pory lub czosnek i fasola szparagowa, dobrze rośnie także z kapustą i przede wszystkim z kalafiorem.
Zapach selera działa odstraszająco na bielinka kapustnika, natomiast aby uchronić selery przed plagą połyśnicy marchwianki, można międzyrzędzia wyściółkować liśćmi pomidorów.
Zbiór
[edytuj]Zbiory selerów korzeniowych przeprowadza się jesienią od połowy października do listopada, przed nadejściem silnych przymrozków nocnych. Korzenie przechowuje się w piwnicy przysypane wilgotnym piaskiem po lekkim ich skróceniu i usunięciu liści na wysokość 1 cm, które w stanie świeżym, mrożonym lub suszonym są doskonałą przyprawą.
Korzenie można spożywać na surowo lub po ugotowaniu - działają moczopędnie i zawierają duże ilości soli mineralnych i witamin.
Liście selerów korzeniowych zbiera się od sierpnia; późną jesienią należy przykryć uprawę tunelem z folii, aby chronić ją przed przymrozkami.
Odmiany
[edytuj]- Seler korzeniowy
- na zbiór pęczkowy:
- Feniks
- Makar
- President
- Prinz
- Talar
- do bezpośredniego spożycia i przechowywania:
- Brillant
- Dakar
- Edward
- Gol
- Jabłkowy
- Odrzański
- Tina
- na zbiór pęczkowy:
- seler naciowy
- żółtoogonkowe:
- Golden Detroit
- Golden Self Blanching
- Helios
- zielonoogonkowe:
- Pascal
- Tango F1
- Tandercrisp
- Utah 52-70
- Zefir
- żółtoogonkowe: