Japoński/Podstawy Lekcja 1

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.


Lekcja 1[edytuj]

Zanim przystąpisz do nauki tej lekcji zapoznaj się z czytaniem i pisaniem wszystkich znaków hiragany oraz katakany. Warto poznać także podstawowe zwroty i wyrażenia grzecznościowe, które wykorzystywane są niemal codziennie:


Flaga Japonii
Flaga Japonii
Słownictwo - Powitania
おはよう。 albo おはようございます   Dzień dobry! mówione przed południem, do około godziny 11.
こんにちは   Dzień dobry! mówione po południu, do wieczora.
こんばんは   Dobry wieczór!


Flaga Japonii
Flaga Japonii
Słownictwo - Pożegnania
おやすみ。 albo おやすみなさい   Dobranoc. Druga forma jest bardziej grzeczna.
さようなら   Do widzenia. Żegnam. Używane przeważnie w sytuacji kiedy rozmówcy nie będą się widzieć przez długi czas.
じゃあね! / では、またね!   Cześć! Mówione na pożegnanie wśród osób w podobnym wieku, przyjaciół, rodziny, wśród ludzi młodych.


Flaga Japonii
Flaga Japonii
Słownictwo - Pierwsze spotkanie
はじめまして   Bardzo mi miło Pana (Panią) poznać.
よろしく   Polecam się. Miło mi poznać.
どうぞよろしく   Polecam się Pana/Pani pamięci. Miło mi Pana/Panią poznać.
よろしくおねがいします   Polecam się Pana/Pani pamięci. Miło mi Pana/Panią poznać.
どうぞよろしくおねがいします   Polecam się Pana/Pani pamięci. Miło mi Pana/Panią poznać.


Flaga Japonii
Flaga Japonii
Słownictwo - Powitania i pożegnania w domu
いってきます   Wychodzę. Do widzenia. (wychodząc z własnego domu)
いってらしゃい   Uważaj na siebie. (dosł. Idź i wróć, formuła pożegnalna mówiona przez osobę pozostającą w domu)
ただいま   Już jestem. Wróciłem. (wracając do własnego domu)
おかえり(なさい)   Dobrze, że jesteś. (formuła powitania mówiona przez osobę przebywającą w domu)


Flaga Japonii
Flaga Japonii
Słownictwo - Podczas posiłku
いただきます   odpowiednik polskiego Smacznego, mówiony przed posiłkiem.
ごちそうさまでした   odpowiednik polskiego Dziękuję mówionego po posiłku (dosłownie To była uczta).


Flaga Japonii
Flaga Japonii
Słownictwo - Proszę, dziękuję, przepraszam
どうぞ   Proszę.
どうも   Dziękuję.
ありがとう   Dziękuję.
どうもありがとう   Dziękuję bardzo.
ありがとうございます   Dziękuję bardzo.
どうもありがとうございます   Dziękuję bardzo.
(どうも) すみません   Przepraszam (bardzo).

わたしはウィキペディアンです。[edytuj]

Uczeń języka japońskiego, Jan Kowalski poznaje panią Ai Tanakę, która jest wikipedystką oraz uczy języka japońskiego.

Flaga Japonii
Flaga Japonii
Dialog

 

ヤン: こんにちは。わたしはヤンコバルスキです。
あい: はじめまして。たなかあいです。よろしくおねがいします。
ヤン: はじめまして。よろしくおねがいします。
あい: ヤンさんはアメリカじんですか。
ヤン: いいえ、アメリカじんではありません。ポーランドじんです。
あい: ああ、そうですか。
ヤン: あいさんはウィキペディアンですか。
あい: はい、ウィキペディアンです。ヤンさんは?
ヤン: いいえ。わたしはウィキペディアンではありません。
あい: にほんごのがくせいですか。
ヤン: はい、そうです。
あい: わたしはにほんごのきょうしです。

 

Jan: Dzień dobry. Jestem Jan Kowalski.
Ai:Bardzo mi miło. Jestem Ai Tanaka. Polecam się pana pamięci.
Jan: Bardzo mi miło. Polecam się.
Ai: Czy jest pan Amerykaninem?
Jan: Nie, nie jestem Amerykaninem. Jestem Polakiem.
Ai: Ach tak.
Jan: Czy pani jest Wikipedystką?
Ai: Tak, jestem wikipedystką. A pan?
Jan: Nie. Nie jestem wikipedystą.
Ai: Czy uczy się pan języka japońskiego? (dosł. Czy jest pan uczniem japońskiego?)
Jan: Tak, jestem
Ai: Jestem nauczycielką japońskiego.


Flaga Japonii
Flaga Japonii
Słownictwo - do dialogu
-さん   Pan, Pani - przyrostek grzecznościowy
わたし   ja
アメリカ   Ameryka
アメリカじん   Amerykanin
ポーランド   Polska
ポーランドじん   Polak
いいえ   nie; przeczenie
ウィキペディアン   Wikipedysta/Wikipedystka
はい   tak; potwierdzenie
にほんごのがくせい   uczeń japońskiego
にほんご   język japoński
にほん   Japonia
がくせい   uczeń
きょうし   nauczyciel

Gramatyka[edytuj]

Budowa zdania[edytuj]

W języku polskim zdanie orzekające ma postać: podmiot - orzeczenie - dopełnienie (język typu SVO - Subject-Verb-Object). Język japoński jest językiem typu SOV (Subject-Object-Verb), czyli typowe zdanie ma formę: podmiot - dopełnienie - orzeczenie (lub spójkę です), przy czym ta reguła nie jest stała! Większość części zdania może znajdować się na różnych pozycjach (oprócz orzeczenia, które zawsze znajduje się na końcu). W określaniu podmiotu, tematu, dopełnienia itp. pomaga obecność tzw. partykuł, np. partykuła -は (wymawia się ją w tym przypadku jak sylabę わ) określa podmiot.

Zdanie orzekające z です[edytuj]

Najprostszą formą przedstawienia się w języku japońskim jest: わたしは XXX です, gdzie zamiast XXX wstawiasz swoje nazwisko lub imię, zawód, wykonywaną funkcję itp. Jest to zdanie orzekające, zakończone uprzejmą spójką です. Jak już to zostało powiedziane, zdanie w języku japońskim kończy się orzeczeniem lub czasownikiem (ściśle rzecz biorąc です nie jest czasownikiem, ale jak na razie nie trzeba się tym przejmować). です mniej więcej odpowiada polskiemu jest. Forma przeszła です to でした. Czasu przyszłego w języku japońskim jako takiego nie ma (używamy formy czasu teraźniejszego). Przeczenie w czasie teraźniejszo-przyszłym to ではありません. Przeczytaj więcej: Spójka です.

Zdanie przeczące z ではありません[edytuj]

Przeczenie (nie jest, nie jestem) tworzymy poprzez zastąpienie です przez ではありません. Możemy teraz powiedzieć, "Nie, nie jestem Amerykaninem" - いいえ、[わたしは]アメリカじんではありません。Możemy pomińąć わたしは jeżeli wiadomo, że jesteśmy tematem wypowiedzi. Powiedzmy "Jan nie jest wikipedystą. Kasia nie jest uczennicą." - ヤンさんはウィキペディアンではありません。カシアさんはがくせいではありません。W czasie przeszłym przeczenie ma postać: ではありませんでした. Oprócz ではありません używa się także じゃありません, które znaczy to samo.

Porównaj:

  • "To jest książka" - これはほんです。
  • "To nie jest książka" - これはほんではありません。
  • "To nie jest książka" - これはほんじゃありません。

Zdanie pytające z ですか[edytuj]

Tworznie zdania pytającego w języku japońskim jest niezmiernie proste. Wystarczy do zdania oznajmiającego dodać partykułę pytajną か. Prawda, że nieskomplikowane? Czyli, jeżeli chcemy się upewnić, że rozmawiamy z panem XXX pytamy się: XXX ですか. (na końcu zdania pytającego w japońskim nie musi być znaku zapytania, wszystko załatwia か). Pytanie, które przed chwilą zadaliśmy po polsku brzmiałoby: Czy pan/pani XXX?. Pytanie o przedmiot brzmi: YYY ですか. (Czy to YYY?). Jak widać tworzenie podstawowych pytań nie jest specjalnie trudne. W czasie przeszłym ですか zamieniamy na でしたか, reszta zdania pozostaje niezmieniona. Dla próby zapytajmy się po japońsku: Czy jesteś wikipedystą? XXXさんはウィキペディアですか。Czasami nie zachodzi konieczność używania końcówki ですか. Podobnie jak w języku polskim możemy zadać pytanie: A ty? A pan? (XXXさんは?). Należy pamiętać o odpowieniej intonacji, w końcu to przecież pytanie.

Partykuła -は[edytuj]

Ta partykuła określa podmiot w zdaniu. Np. わたしは YYY です. W tym wypadku わたし jest podmiotem zdania, a wiemy to dzięki partykule は. W tak prostych zdaniach nie widać być może wielkiej roli jaką odgrywają partykuły w języku japońskim, ale z czasem poznamy bardziej złożone zdania, które jednocześnie można powiedzieć na kilka sposobów zmieniając położenie podmiotu, dopełnienia i innych części mowy, wtedy partykuły okażą się bardziej pomocne. Istotne jest też aby zapamiętać by nie nadużywać zaimków osobowych kiedy mówimy po japońsku. Bardzo często możemy zapomnieć mówić わたしは, bo skoro to my mówimy, to można domniemywać, że mówimy o sobie (w innym wypadku podkreślamy o kim lub o czym mówimy). Po polsku przecież też nie mówisz: Ja przyszłam do domu. Potem ja poczytałam książkę i ja pooglądałam telewizję. Prawda?

Partykuła -の[edytuj]

Partykula の jest odpowiednikiem dopełnienia w języku polskim. Mówimy np. "jabłko Michała", po japońsku będzie brzmieć to zdanie następująco: "ミハウさんりんごです。". (ミハウ to zapisane w katakanie, zgodnie z japońską wymową, imię Michał - Mihau). W zdaniu わたしはにほんごのきょうしです。także występuje partykuła の. Tutaj にほんごのきょうし tłumaczy się nauczyciel (きょうし) japońskiego (にほんごの).

さん[edytuj]

W języku japońskim nie okresla się płci mówiąc pan/pani. Zamiast tego używamy przyrostka さん po nazwisku czy imieniu. Przyrostek ten należy do tzw. języka grzecznościowego, bardziej "uniżenie" brzmi さま, istnieją także przyrostki くん, ちゃん (w przypadku gdy mówimy o i do przyjaciół, małych chłopców i dziewczynek itp.). Jeżeli zwaracamy się do lekarza, doktora, profesora, nauczyciela itp. mówimy せんせい. Na samym początku nauki nie zaszkodzi jeżeli wszystkich będziemy tytułować さん. Jak już to zostało wspomniane na początku, nie określamy płci (podobnie jak i liczby) więc kiedy powiemy せんせい możemy mieć na mysli: nauczyciela, nauczycielkę, nauczycieli albo nauczycielki. Płeć czy liczbę określamy na podstwie kontekstu zdania, okoliczności itp.

にほんじん[edytuj]

Jak zapewne już zauważyłeś (zauważyłaś), że nazwy narodowości tworzy się w bardzo prosty sposób. W większości przypadków do nazwy kraju dodajemy końcówkę じん, znaczącą "człowiek". Najlepiej zapoznać się z tabelą krajów i narodowości dostępną w projekcie wikisłownik - Indeks:Hasła w języku japońskim - kraje i narodowości.

にほんご[edytuj]

Podobnie nieskomplikowanie tworzy się nazwy języków. Do nazwy kraju dodaj ご, oznaczające "język" i tym samym otrzymasz nazwę języka. Proste? To podaj jak będzie język polski? ポーランドご. To chyba nie było trudne zadanie. Anglia po japońsku to イギリス a język angielski to ... えいご. To jeden z wyjątków, których de facto jest jeszcze kilka.

そうです[edytuj]

Aby nie powtarzać tego o co jesteśmy pytani, a zgadzamy się z rozmówcą możemy zastosować formułkę そうです, oznaczającego mniej więcej: "tak jest", "niech tak będzie".

Ćwiczenia i zadania (1)[edytuj]

1. Zapoznaj się z artykułem Podstawowe zwroty, który możesz znaleźć w dziale Dodatki. Naucz się na pamięć zwrotów grzecznościowych poznanych w pierwszej części dzisiejszej lekcji.

2. Wstaw według wzoru:

Pyt: すずき
Odp: [わたしは] すずき です。
  1. やまだ
  2. たなか
  3. wstaw swoje imię

Krótkie dialogi[edytuj]

Dziesięcioletni Ken spotyka swoją sąsiadkę panią Suzuki, o godzinie 8 rano:

Flaga Japonii
Flaga Japonii
Dialog

 

けん: おはようございます、すずきさん。
すずき: おはようございます、けんくん。

 

Ken: Dzień dobry pani Suzuki.
Suzuki: Dzień dobry, Ken.


Ken rozstając się ze swoimi przyjaciółmi mówi:

Flaga Japonii
Flaga Japonii
Dialog

 

けん: じゃあね!
けんのともだち: またね!

 

Ken: Na razie!
Przyjaciel Kena: Cześć!


Wieczorem, wracając ze szkoły Ken spotyka znowu panią Suzuki:

Flaga Japonii
Flaga Japonii
Dialog

 

けん: こんばんは!
すずき: こんばんは!

 

Ken: Dobry wieczór!
Suzuki: Dobry wieczór!


Podczas kolacji dziewczynka mówi do ojca:

Flaga Japonii
Flaga Japonii
Dialog

 

おんあのこ: いただきます!
おとうさん: いただきます!
・・・
おとうさん: ごちそうさまでした!
おんあのこ: ごちそうさま!

 

Dziewczynka: Smacznego!
Ojciec: Smacznego!
・・・
Ojciec: Dziękuję! (To była uczta)
Dziewczynka: Dziękuję! (To była uczta)


Chłopczyk wrócił do domu:

Flaga Japonii
Flaga Japonii
Dialog

 

おとこのこ: ただいま!
おとうさん: おかえり!

 

Chłopiec: Wróciłem!
Ojciec: Dobrze, że wróciłeś!


Ken idzie spać:

Flaga Japonii
Flaga Japonii
Dialog

 

けん: おやすみなさい。
おとうさん: おやすみ。

 

Ken: Dobranoc!
Ojciec: Dobranoc!


Ktoś się pomylił:

Flaga Japonii
Flaga Japonii
Dialog

 

A: にほんじんですか。
B: いいえ、ちゅうごくじんです。

 

A: Czy jest pan Japończykiem?
B: Nie, jestem Chińczykiem.


I znów pomyłka przy określaniu narodowości:

Flaga Japonii
Flaga Japonii
Dialog

 

A: ドイツじんですか。
B: いいえ、ドイツじんではありません。ポーランドじんです。

 

A: Czy jest pani Niemką?
B: Nie, nie jestem Niemką. Jestem Polką.


Flaga Japonii
Flaga Japonii
Słownictwo - do dialogów
ともだち   przyjaciel/przyjaciele/przyjaciółka/przyjaciółki
おんあのこ   dziewczynka
おとうさん   ojciec
おとこのこ   chłopiec
にほんじん   Japończyk
にほん   Japonia
ちゅうごくじん   Chińczyk
ちゅうごく   Chiny
ドイツじん   Niemiec
ドイツ   Niemcy

Ćwiczenia (2)[edytuj]

1. Odpowiedz na poniższe pytania:

  1. ヤンさんはポーランドジンですか。
  2. たなかあいさんはアメリカじんですか。
  3. あいさんはポーランドごのがくせいですか。
  4. やんさんはにほんごのせんせいですか。
  5. Widzisz kogoś po raz pierwszy w życiu, przeprowadź minidialog.
  6. Co powiesz udając się spać?
  7. Jest godzina 10 rano. Jak przywitasz swoją sąsiadkę na ulicy?
  8. A jeżeli to będzie godzina 22?

2. Przetłumacz na japoński wstawiając w miejsce kropek (・・・) swoje imię i nazwisko:

Dzień dobry. Nazywam się ・・・. Jestem Polakiem. Jestem uczniem języka japońskiego. Polecam się państwa pamięci.

3. Przetłumacz:

  1. Jestem wikipedystą.
  2. Jestem nauczycielem języka angielskiego.
  3. Tomek nie jest uczniem języka japońskiego.
  4. Akiko nie jest Chinką. Jest Japonką.
  5. Anna jest uczennicą języka niemieckiego. Anna nie jest wikipedystką.


Więcej...[edytuj]