Kaszubski/Podstawy/Lekcja 3
| Język kaszubski |
 |
Ùczba trzecô
[edytuj]W tej lekcji nauczysz się odmiany czasowników w czasie teraźniejszym. Dowiesz się także jak pytać się o miejsce zamieszkania oraz jak samemu na takie pytania odpowiadać.
Gôdka
[edytuj] | |
|
 | ||||
| ||||
<br=clear>
| ||||
| ||||
<br=clear>
Gramatika
[edytuj]Kòniugacëjô czasników
[edytuj]W poprzedniej lekcji poznaliśmy odmianę czasownika bëc. Poza tą koniugacją istnieją jeszcze cztery inne. Możemy je rozróżnić po końcówce jaką przybierają czasowniki w pierwszej i drugiej osobie liczby pojedyńczej. I tak rozróżniamy czasowniki z końcówkami:
- -óm, -ôsz - dla potrzeb tego podręcznika będziemy ją zwali koniugacją I
- np. mieszkac (mieszk-óm, mieszk-ôsz), czëtac (czet-óm, czet-ôsz), szukac (szuk-óm, szuk-ôsz), pitac (pit-óm, pit-ôsz), miec (m-óm, m-ôsz), spiéwac (spiéw-óm, spiéw-ôsz)
- -ã, -isz (-ysz) - dla potrzeb tego podręcznika będziemy ją zwali koniugacją II
- np. robic (robi-ã, rob-isz), zwónic (zwoni-ã, zwon-isz), sedzëc (sedz-ã, sedz-ysz)
- -ã, -esz - dla potrzeb tego podręcznika będziemy ją zwali koniugacją III
- np. niosëc (nios-ã, nies-esz), drzéc (drz-ã, drz-esz), sekac (secz-ã, secz-esz), skôczëc (skôcz-ã, skôcz-esz)
- -ém, -ész - dla potrzeb tego podręcznika będziemy ją zwali koniugacją IV
- np. wiedzec (wi-ém, wi-ész)
Poniżej przykłady czasowników należących do koniugacji I oraz II. Postaraj się je zapamiętać, aczkolwiek w paru następnych lekcjach będziemy jeszcze, na innych przykładach, utrwalać wszystkie odmiany.
| ||||||||||||||
|
<br=clear>
Przykłady:
- Jô czëtóm kniga. Të czëtôsz kniga. Òn/Òna/Òno czëtô kniga.
- Më czëtómë knidżi. Ma czëtama knidżi. We czëtôta knidżi. Òni/Òne czëtają knidżi.
- Wë czëtôce kniga.
| ||||||||||||||
|
<br=clear>
Przykłady:
- Jô mieszkóm w Rëmi. Të mieszkôsz w Rëmi. Òn/Òna/Òno mieszkô w Rëmi.
- Më mieszkómë w Rëmi. Ma mieszkóma w Rëmi. We mieszkôta w Rëmi. Òni/Òne mieszkają w Rëmi.
- Wë mieszkôce w Rëmi.
| ||||||||||||||
|
<br=clear>
Przykłady:
- Jô przecëgóm sã do Gduńska. Të przecëgôsz sã do Gduńska. Òn/Òna/Òno przecëgô sã do Gduńska.
- Më przecëgómë sã do Gduńska. Ma przecëgóma sã do Gduńska. We przecëgôta sã do Gduńska. Òni/Òne przecëgają sã do Gduńska.
- Wë przecëgôce sã do Gduńska.
| ||||||||||||||
|
<br=clear>
Przykłady:
- Jô robiã w Hélu. Te robisz w Hélu. Òn/Òna/Òno robi w Hëlu.
- Më robimë w Hélu. Ma robima w Hélu. Wa robita w Hélu. Óni/Òne robią w Hélu.
- Wë robice w Hélu.
| ||||||||||||||
|
<br=clear>
Przykłady:
- Jô kùpiã cządnik. Te kùpisz cządnik. Òn/Òna/Òno kùpi cządnik.
- Më kùpimë cządnik. Ma kùpima cządnik. Wa kùpita cządnik. Óni/Òne kùpią cządnik.
- Wë kùpice cządnik.
| ||||||||||||||
|
<br=clear>
Czasownik czëc ma dwa znaczenia: jednym z nich jest czuć (się) (czëjã sã fejn - czuję się dobrze), drugim natomiast słuchać (cëż je czëc - co słychać; czëjã mùzykã - słucham muzyki). Warto przy tym wspomnieć, że istnieje także czasownik słëchac, który też ma dwa znaczenia - słuchać (od tego np. słëchińc - słuchacz; słëchôj mie - słuchaj mnie) oraz należeć do (to mie słëchô - to należy do mnie). Polskie czuć coś (np. zapach) to po kaszubsku cknąc co.
Przykłady:
- Jô czëjã radio. Të czëjesz radio. Òn/Òna/Òno czëje radio.
- Më czëjemë radio. Ma czëjema radio. Wa czëjeta radio. Òni/Òne czëją radio.
- Wë czëjece radio.
| ||||||||||||||
|
<br=clear>
Przykłady:
- Jô wiém wszëtkò. Te wiész wszëtkò. Òn/Òna/Òno wié wszëtkò.
- Më wiémë wszëtkò. Ma wiéma wszëtkò. Wa wiéta wszëtkò. Óni/Òne wiédzą wszëtkò.
- Wë wiéce wszëtkò.
| ||||
| ||||
<br=clear>
Pëtowniczi
[edytuj]Pytajniki są raczej podobne do tych używanych w języku polskim. Podobnie się też je stosuje, tak więc użytkownik języka polskiego nie powinien mieć z nimi większego kłopotu.
W tej lekcji poznaliśmy już kilka z nich:
- Dze odpowiada polskiemu gdzie.
- Dokądka odpowiada polskiemu dokąd oraz gdzie.
- Co w kaszubskim i polskim oznacza to samo.
- Jak w kaszubskim i polskim oznacza to samo i tak samo się stosuje.
Przykłady:
- Dze to je? Dokądka sã przecëgôsz? Co to je? Jak długò hénë mieszkôsz?
Dla utrwalenia wiadomości powiedz po kaszubsku:
- Gdzie jest resturacja? (restaùracëjô)
- Dokąd idzesz? (jic - kòniugacëjô III)
- Co jest w Gdyni?
- Jak to jest po kaszubsku?
W kolejnych lekcjach poznamy następne pytajniki.
Cwiczënczi
[edytuj]- Odpowiedz na pytania.
- Dze terôzka mieszkô Agnes?
- A dze mieszkô Michôł?
- Jak długò Agnes mieszkô w Gdini?
- Dokądka przecëgô sã Agnes?
- Chto jesz, òkróm Michała, mieszkô w Rëmi przë Ôbrama?
- Powiedz kto gdzie mieszka.
- Michôł, Rëmiô
- Agnes, Gdiniô
- Joana, Gduńsk
- Môrcën, Wejrowò
- Odpowiedz twierdząco i przecząco na poniższe pytania.
- Mieszkôsz të w Gdini?
- Twojë miono je Michôł?
- Mieszkôsz w Gduńsku òd wiedna?
- Przecëgôsz sã do Krakòwa?
- Uzupełnij dialog.
- Witôj Waldi. _______.
- Mòże bëc, sprawi. A kòl cë?
- Fejn. _______.
- Mieszkóm w Rëmi, przë Matejczi. ______.
- A jô mieszkôm w Hélu, przë Pòrtowi.
- ____________.
- Òd wiedna, le terôzka _________ do Gduńska.
- Po kaszubsku przedstaw swojego kolegę (koleżankę, rodzica, kogoś z rodzeństwa). Podaj imię tej osoby oraz gdzie mieszka.
| Język kaszubski |
|
|