Wikijunior:Układ Słoneczny/Merkury
|
|
| Układ Słoneczny |
|
Słońce ☉ |
Merkury jest planetą najbliższą Słońcu. Zalicza się do planet wewnętrznych i ma skalistą budowę, podobnie jak Ziemia. Nie ma jednak (stabilnej) atmosfery, więc na Merkurym nie ma pogody. Przez długi czas tylko jedna sonda, Mariner 10 , odwiedziła Merkurego. W styczniu 2008 roku kolejna sonda, MESSENGER, minęła Merkurego. Przejdzie obok niego jeszcze 2 razy, zanim w roku 2011 wejdzie na jego orbitę.
Jak duży jest Merkury?
[edytuj]
Merkury ma średnicę 4879 km. To mniej niż połowa średnicy Ziemi. Jest najmniejszą planetą w Układzie Słonecznym (jedynie planety karłowate, jak Pluton, są mniejsze). Mały rozmiar Merkurego i jego bliskość do Słońca znacznie utrudniają zobaczenie go bez teleskopu lub lornetki. Najłatwiej dostrzec Merkurego na niebie tuż przed wschodem lub tuż po zachodzie Słońca.
Jak wygląda jego powierzchnia?
[edytuj]Powierzchnia Merkurego pokryta jest kraterami, podobnie jak powierzchnia Księżyca. Największym kraterem na Merkurym jest Równina Żaru (łac. Caloris Planitia). Ma ona 1300 km średnicy. Powstała w wyniku uderzenia olbrzymiej asteroidy. Asteroida miała prawdopodobnie 100 km średnicy, ale uderzyła z tak wielką siłą, że powstał krater o wiele większy od niej samej.
Na powierzchni występują też strome uskoki zwane skarpami. Powstały one dawno temu, w czasie, gdy planeta się ochładzała. Skurczyła się przy tym, tworząc liczne zmarszczki na powierzchni. Te zmarszczki to właśnie skarpy.
-
Krater Abu Nuwas -
Krater Hun Kal -
Skarpa na Merkurym -
Stare, płaskie kratery
Na biegunach Merkurego może znajdować się lód. Podobnie jak na Ziemi, obszary te nie dostają wiele ciepła ze Słońca, więc gdyby była tam woda, zamarzłaby.
W dzień na Merkurym jest strasznie gorąco (ponad 400 stopni) z powodu bliskości do Słońca. W nocy natomiast staje się bardzo zimno, gdyż nie ma atmosfery, która zatrzymywałaby ciepło. Temperatura może spaść nawet do -173 stopni.
Jak długi jest dzień i rok na Merkurym?
[edytuj]
Merkury obraca się wokół swojej osi o wiele wolniej niż Ziemia. Potrzebuje 58 dni na jeden obrót. Jednak ponieważ Merkury krąży wokół Słońca bardzo szybko, dzień na powierzchni planety trwa jeszcze dłużej! Gdybyście stanęli na równiku Merkurego i zmierzyli, ile czasu od południa (gdy Słońce jest nad głową) do następnego południa, zajęłoby to 176 ziemskich dni. To z powodu tych długich dni i nocy dobowe różnice temperatur na Merkurym są tak duże.
Merkury ma najkrótszy rok (czas obiegu wokół Słońca) w Układzie Słonecznym: około 88 ziemskich dni. Dawniej sądzono, że Merkury jest cały czas zwrócony tą samą stroną do Słońca. Aby tak było, jego okres obrotu wokół własnej osi musiałby być równy okresowi obiegu wokół Słońca. Dziś wiemy jednak, że okres obrotu jest trochę krótszy. Jednak ponieważ i okres obrotu, i obiegu wpływają na długość doby, doba na Merkurym trwa prawie dwukrotnie dłużej niż rok!
Z czego składa się Merkury?
[edytuj]Jądro Merkurego zawiera stopione żelazo. Wiemy, że to żelazo, ponieważ planeta tworzy wokół siebie pole magnetyczne. Merkury ma większy udział żelaza w swojej masie, niż jakakolwiek inna planeta Układu Słonecznego. Pozostałą część planety tworzą skały krzemianowe.
Do wnętrza kraterów w okolicy biegunów nigdy nie dociera światło Słońca. Niektóre z nich mogą zawierać lód. Widoczne kratery, np. Równina Żaru, mają względnie gładkie dno. Sądzi się, że tuż po uformowaniu wypełniały się płynną lawą, która zastygła, tworzą gładką powierzchnię.
Jak silne jest przyciąganie na powierzchni Merkurego?
[edytuj]Gdybyście stanęli na Merkurym, przyciągałby Was z siłą o ponad połowę mniejszą, niż Ziemia (dokładniej, 38% siły przyciągania na Ziemi). Przedmiot, który na Ziemi waży 100 niutonów, na Merkurym ważyłby 38 niutonów.
Skąd pochodzi nazwa tej planety?
[edytuj]W mitologii starożytnych Rzymian Merkury był posłańcem bogów. Był także bogiem podróżnych, kupców i złodziei. Nosił skrzydlaty kapelusz i skrzydlate sandały, co pozwalało mu poruszać się naprawdę szybko. Planeta Merkury została nazwana na jego cześć, ponieważ porusza się wokół Słońca szybciej niż jakakolwiek inna planeta w Układzie Słonecznym. Przebywa prawie 48 kilometrów w ciągu każdej sekundy!