Jest to wersja do druku podręcznika Języki

Jeśli widzisz tę informację, to nie drukuj niczego! Kliknij na link Wersja do druku, aby pozbyć się tej ramki, paska nawigacyjnego i innych niepotrzebnych elementów.
Kliknij Odśwież tę stronę przed wydrukowaniem, by wczytać najnowsze zmiany.
Więcej informacji o książkach do druku znajdziesz na stronie Wikibooks:Podręczniki do druku.

Wikijunior:Języki

Aktualna, edytowalna wersja tego podręcznika jest dostępna w Wikibooks, bibliotece wolnych podręczników pod adresem
https://pl.wikibooks.org/wiki/Wikijunior:J%C4%99zyki

Całość tekstu jest objęta licencją CC-BY-SA 3.0.

Udziela się zezwolenia do kopiowania, rozpowszechniania lub modyfikacji tego dokumentu zgodnie z zasadami Licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported lub dowolnej późniejszej wersji licencji opublikowanej przez Creative Commons, która zawiera te same elementy co niniejsza licencja. Treść licencji dostępna jest pod adresem http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/legalcode.

Spis treści

Angielski
Arabski
Czeski
Esperanto
Francuski
Hindi
Hiszpański
Japoński
Niemiecki
Norweski
Polski
Quenya
Rosyjski
Słowacki
Włoski

Aneks

Angielski

Gdzie się mówi w tym języku?

Język angielski występuje na całym świecie. Jako język urzędowy występuje w Wielkiej Brytanii, w Irlandii, w Stanach Zjednoczonych, w Kanadzie, w Australii i na Nowej Zelandii.

Angielski jest także najbardziej rozpowszechnionym językiem "międzynarodowym". Jest używany w dyplomacji, kontaktach biznesowych i na konferencjach naukowych. Jest to także jeden z najczęściej używanych języków w Internecie.

Jaka jest historia tego języka?

Język angielski należy do grupy języków germańskich, podobnie jak niemiecki i języki skandynawskie. Zawiera także wiele zapożyczeń z języków romańskich, głównie francuskiego i łaciny.

W starożytności i średniowieczu Wyspy Brytyjskie były kilkakrotnie podbijane i zasiedlane; każdy z tych podbojów wywarł wpływ na obecny kształt narodów brytyjskich i ich języków.

Najdawniejszymi mieszkańcami Wysp Brytyjskich byli Celtowie. Około 400 roku n.e, u schyłku Cesarstwa Rzymskiego, większość terenów Brytanii została podbita przez germańskie plemiona Anglosasów, a Celtowie zostali zepchnięci na północne i zachodnie krańce Wysp. Celtyckie pochodzenie mają obecne języki: irlandzki, szkocki i walijski. W języku angielskim pozostało bardzo niewiele rdzennie celtyckich słów, głównie nazwy niektórych rzek i miejscowości.

Anglosasi mówili językiem staro-angielskim, silnie zbliżonym do innych języków germańskich i niepodobnym do obecnego angielskiego. Około 600 roku n.e. przyjęli chrześcijaństwo, w wyniku czego przejęli wiele słów z łaciny i greki. Między rokiem 800 a 1000 n.e miało miejsce wiele najazdów Wikingów. Wikingowie mówili językiem nordyckim, podobnym do obecnego norweskiego i duńskiego. Anglosasi zapożyczyli od nich wiele słów, głównie dotyczących życia codziennego i walki, np. horse (koń), knife (nóż).

W 1066 r.n.e. Anglię podbili Normanowie pod wodzą Wilhelma Zdobywcy. Byli to Skandynawowie osiedli w Normandii (na północy Francji), mówiący językiem normańskim zbliżonym do staro-francuskiego. Wilhelm Zdobywca został królem, a Normanowie objęli najwyższe urzędy w państwie. Zajęli się handlem, sądownictwem, utworzyli nową arystokrację. Z ich języka pochodzi większość słów używanych do tej pory w tych dziedzinach, m.in. castle (zamek), royal (królewski), prince (książę), a także merchant (kupiec) i money (pieniądze).

Jak zapisuje się ten język?

Język angielski zapisuje się przy użyciu alfabetu łacińskiego, podobnie jak większość języków europejskich (w tym polski). Alfabet używany w języku angielskim składa się z 26 liter. Tekst zapisuje się od lewej strony do prawej.

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Literatura dziecięca

Do klasyki literatury dziecięcej należą: Alicja w Krainie Czarów Lewisa Carrolla, Przygody Piotrusia Pana Jamesa Matthew Barrie'go, oraz oczywiście Kubuś Puchatek Alana Alexandra Milne.

Klasyka literatury

Najbardziej znanym pisarzem anglojęzycznym jest William Shakespeare, autor kilkudziesięciu sztuk teatralnych (m.in. Hamlet, Makbet oraz Romeo i Julia) i ponad stu sonetów.

Słynni pisarze to Charles Dickens (Oliver Twist), Jane Austen (Rozważna i romantyczna, Duma i uprzedzenie), James Joyce (Ulisses), Robert Byron (The station), Jonathan Swift (Podróże Guliwera).

Kilka podstawowych zwrotów w tym języku

Hello [heloł] - cześć
Good morning [gud mornyng] - dzień dobry (do godziny 12:00)
Good afternoon [gud afternun] - dzień dobry (od 12:00 do 18:00)
Good evening [gud iwnyng] - dobry wieczór
Good-bye [gud baj] - do widzenia
Good night [gud najt] - dobranoc
What is your name? [łot yz jor nejm?] - Jak się nazywasz?
My name is... [maj nejm yz ...] - Nazywam się...
How are you? [hau ar ju?] - Jak się masz?
I'm fine, thanks. [ajm fajn, dzenks] - Mam się dobrze, dziękuję.
Where are you from? [łer ar ju from?] - Skąd pochodzisz?
I'm from... [ajm from ...] - Jestem z ...
What time is it? [łot tajm yz yt] - Która jest godzina?
It is ... o'clock [yt yz ... e klok] - jest równo...
It is seven past two [yt yz sewen past tu] - jest siedem minut po drugiej.
It is four to one [yt yz for tu łan] - jest cztery minuty do pierwszej.
How old are you? [hau old ar ju?] ile masz lat?

Liczby

One [łan] - jeden
Two [tu] - dwa
Three [cri] - trzy
Four [for] - cztery
Five [fajf] - pięć
Six [syks lub (ale mniej poprawnie) siks] - sześć
Seven [sewen] - siedem
Eight [ejt] - osiem
Nine [najn] - dziewięć
Ten [ten] - dziesięć
Eleven [ilewen] - jedenaście
Twelve [tłelw] - dwanaście

Niektóre kolory

green [grin] - zielony
pink [pynk] - różowy
blue [blu] - niebieski
yellow [jelou] - żółty
red [red] - czerwony
black [blak] - czarny
white [łajt] - biały

Arabski

Gdzie mówi się w tym języku?

Arabski to jeden z najpopularniejszych języków na świecie. Mówi nim około 250 milionów ludzi.

Po arabsku mówi się w wielu krajach Afryki i Azji: od Maroka, przez Egipt i Arabię Saudyjską, po Jemen.

Jaka jest historia tego języka?

Arabski to język semicki, brzmi więc zupełnie inaczej niż polski, czy nawet angielski i niemiecki.

Jak zapisuje się ten język?

Arabowie używają innego systemu pisma, niż w języku polskim. Nazywane jest ono pismem arabskim. Nie jest to alfabet, lecz abdżad, gdyż nie zapisuje się w nim samogłosek. Język arabski zapisujemy w drugą stronę niż język polski: zaczynamy po prawej i kończymy po lewej.

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Po arabsku napisano Koran, świętą księgę muzułmanów. Muzyka arabska powstała na Półwyspie Arabskim oraz na terenach podbitych i opanowanych przez Arabów w średniowieczu.

Kilka podstawowych zwrotów w tym języku

...أهلا ، أنا اسمي - Cześć, nazywam się...
ولد - chłopiec
بنت - dziewczynka
Tak – na‘am – نعم
Nie – lā – لا
Dzień dobry – ṣabāḥu l-ḫajri – صباح الخير
Dobry wieczór – masāʾu l-ḫajri – مساء الخير
Pokój wam – as-salāmu ‘alaykum – السلام عليكم
Do widzenia – ma‘a s-salāmati – مع السلامة
Jak się czujesz? – kayfa ḥāluka – كيف حالك
Witam – marḥaban – مرحبا
Dziękuję – šukran – شكرا
Przepraszam - āsifun – آسف
Jak się nazywasz? – ma smuka? (do mężczyzny), ma smuki (do kobiety) – "i" nie jest tu wymawiane – ما اسمك
Nie rozumiem – lā afham – لا أفهم

Czeski

Gdzie mówi się w tym języku?

Język czeski jest używany w Czechach oraz przez Czechów zamieszkałych poza granicami swojego kraju (np. w mieście Zelów w środkowej Polsce). Dawniej, w XVI wieku, wykształceni Polacy umieli mówić po czesku i byli z tego dumni.

Nauka zajmująca się językiem czeskim to bohemistyka. Wyraz ten pochodzi od łacińskiej nazwy Czech, która brzmi Bohemia.

Jaka jest historia tego języka?

Czeski jest językiem zachodniosłowiańskim, a więc jest bardzo podobny do polskiego. Najbliżej spokrewniony jest z językiem słowackim. W średniowieczu silnie oddziaływał na język polski (takie słowa jak rusznica, kościół, bierzmowanie są właśnie pochodzenia czeskiego). Z czeskiego pochodzi słowo robot obecne w większości języków świata. Do literatury wprowadził je Karel Čapek, autor dramatu R.U.R.

Wiele prac o historii języka czeskiego i jego wpływie na język polski napisała profesor Teresa Zofia Orłoś, która prowadziła zajęcia dla studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Jak zapisuje się ten język?

Język czeski zapisuje się za pomocą alfabetu łacińskiego, ale z użyciem kilku dodatkowych liter, takich jak: í, č, ř czy ž. Najłatwiej tekst w języku czeskim rozpoznać po znaku ř, który wymawia się rż albo rsz, odpowiada polskiemu dwuznakowi rz i występuje na przykład w słowach řeka (rzeka) i přítel (przyjaciel).

W języku czeskim występuje iloczas gramatyczny, czyli różnica w wymawianiu samogłosek krótkich i długich. To słowo może wydawać się trudne, ale takie nie jest, bo pochodzi od wyrażenia ile czasu. W języku polskim iloczasu od dawna nie ma, ale kiedyś, na początku XV wieku, w czasach bitwy pod Grunwaldem, był. Długość samogłoski w języku czeskim decyduje o znaczeniu, ponieważ odróżnia słowa, na przykład český z długim ý znaczy czeski, ale česky z krótkim y znaczy po czesku. W języku czeskim nie ma za to obecnych w języku polskim nosówek, czyli ę i ą. Najbardziej podobne do polskiego ą jest ou (czytane jak polskie oł). Często występuje ono tam, gdzie u nas znajduje się ą. Na przykład polski wyraz są po czesku brzmi jsou. Zamiast ę w czeskim używa się na przykład u. Polska ręka to po czesku ruka.

W języku czeskim podobnie jak w polskim są samo h i ch. Po polsku nie różnią się one w wymowie, dlatego uczniowie mają problemy na dyktandach. Po czesku jest inaczej. Samo h wymawia się dźwięcznie. W języku polskim takie dźwięczne h występuje w imieniu Bohdan. Czeskie h z reguły jest tam, gdzie po polsku jest g. Porównajmy dwa słowa, które znaczą to samo: polskie gruszka i czeskie hruška. Polskiemu g odpowiada czeskie h. Ciekawostka: w języku czeskim "ch" zajmuje w krzyżówkach jedną kratkę.

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Po czesku napisano bardzo wiele książek, zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. Jednym z największych czeskich pisarzy był wspomniany Karel Čapek, który napisał między innymi opowieść dla dzieci Daszeńka, czyli żywot szczeniaka (Dášeňka čili život štěněte). Po czesku stworzono film animowany Krtek (Krecik), dobrze znany dzieciom w Polsce i kilku innych krajach.

Polskie piosenkarki Ewa Farna i Halina Mlynková niektóre piosenki śpiewają raz z polskim tekstem, a innym razem z czeskim.

Kilka podstawowych zwrotów w tym języku

Przywitania i pożegnania

Ahoj- Cześć

Dzień dobry (rano)- Dobré ráno

Dzień dobry- Dobrý den

Dobry wieczór- Dobrý večer

Do wiedzenia- Na shledanou

Dobranoc- Dobrou noc

Jedzenie i napoje

Jedzenie- Jídlo

Mięso- Maso

Owoce- Ovoce

Warzywa- Zelenina

Zupa- Polévka

Nabiał- Mléčné výrobky

Chleb- Chléb

Mleko- Mléko

Jabłko- Jablko

Marchewka- Mrkev

Gruszka- hruška

Pomidor- rajče

Ogórek- okurka

Ziemniak- brambor

Cukier- cukr

Napój- Napoj

Woda- Voda

Sok- Džus

Herbata- Čaj

Kawa- Káva

Piwo- Pivo

Esperanto

Gdzie mówi się w tym języku?

Esperanto jest używane na całym świecie, chociaż mówi nim tylko około trzy kilkaset tysięcy osób, czyli mniej więcej tyle, ile mieszka w mieście takim jak np. Gdańsk. Mimo tego esperanto jest najpopularniejszym językiem sztucznym na świecie.

Jaka jest historia tego języka?

Esperanto opracował Ludwik Zamenhof w 1887 roku. Zauważył on, że ludzie nie chcą ze sobą rozmawiać i nie mogą dojść do porozumienia, i stwierdził, że dzieje się tak, bo ludzie nie mają wspólnego języka, który by rozumieli. Zamenhof był polskim lekarzem pochodzenia żydowskiego i mieszkał w Białymstoku, mieście położonym dziś na północnym wschodzie Polski.
Podczas tworzenia esperanta wykorzystywał słowa z języków powszechnie znanych, takich jak francuski, włoski, niemiecki, angielski, rosyjski czy polski, aby nauka języka była łatwa i można było się go uczyć przez skojarzenia.

Jak zapisuje się ten język?

Podobnie jak język polski, esperanto zapisywany jest alfabetem łacińskim, z którego usunięto kilka liter, takich jak q, w, x czy y, i dodano inne, takie jak np. ŝ. Podczas nauki esperanta trzeba pamiętać, że jest rózróżnienie między dużą a małą literą. Tekst zapisuje się od lewej strony do prawej tak, jak w polskim czy angielskim.

litery inaczej wymawiane niż w polszczyźnie
litera	wymowa
ĉ	cz
ĝ	dż
h	h (krtaniowe, takie jak w angielskim czy niemieckim)
ĥ	ch
ĵ	ż
ŝ	sz
ŭ	ł

Wszystkie pozostałe (a, b, c, d, e, f, g, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, v, z) są wymawianie tak samo jak po polsku. Ponadto zaśpiew (mówiąc po łacińsku jest to akcent) wypada zawsze na przedostatnią sylabę (zgłoskę).

Jakie dzieła powstały w tym języku?

W esperanto powstały utwory takie jak Ho, mia kor' (O moje serce) stworzony przez samego Zamenhofa i powieści, np. Homoj sur la Tero (Ludzie na ziemi).

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

Saluton - Cześć
Bonan tagon - Dzień dobry
Kiel vi fartas? - Jak się masz?
Ĝis la revido - Do widzenia
Mi petas - Proszę
Dankon - Dziękuję
Pardonon - Przepraszam
Mi estas... - Jestem...
Jes - Tak
Ne - Nie
Hundo - Pies
Kato - Kot
Birdo - Ptak

Francuski

Gdzie mówi się w tym języku?

W Europie język francuski jest językiem urzędowym we Francji, a także w Belgii (obok niemieckiego i niderlandzkiego), Szwajcarii (obok włoskiego i niemieckiego), w Luksemburgu i Monako. Francuski jest jednym z 3 oficjalnych języków Unii Europejskiej.

Na świecie używany jest także w Kanadzie (głównie na wschodzie - prowincja Quebec), na Haiti i w Gujanie Francuskiej, w zachodniej i centralnej Afryce. Mówi nim około 128 mln ludzi.

Jaka jest historia tego języka?

Język francuski należy do grupy języków romańskich tak jak język włoski czy łacina. Od XVI do XVII wieku był najważniejszym językiem na świecie (tak jak dziś język angielski).

Najdawniejszymi mieszkańcami obecnej Francji byli Celtowie, przez Rzymian nazywani Galami. W obecnym języku francuskim zachowało się poniżej dwustu słów pochodzenia galijskiego, głównie dotyczących roślin, zwierząt i rolnictwa, m.in. bouleau (brzoza), chêne (dąb), mouton (baran), alouette (skowronek), char (wóz) i chemin (droga). Galijskie wpływy można też odnaleźć w "dwudziestkowym" systemie liczenia.

W 50 roku p.n.e. Galia została podbita przez Rzymian pod wodzą Juliusza Cezara. Rzymianie panowali w Galii aż do upadku Cesarstwa w V wieku n.e. Od III wieku na tereny Europy Zachodniej napływały rozmaite plemiona germańskie, w tym Frankowie, od których pochodzi nazwa "Francja". Pochodzenia germańskiego są m.in. słowa blanc (biały), bleu (niebieski), garçon (chłopiec), guerre (wojna) i haine (nienawiść) oraz końcówki -ard, -and, -aud.

W średniowieczu w języku starofrancuskim powstało wiele pieśni-opowieści o bohaterskich rycerzach oraz dworskich romansach. Opowieści te były zazwyczaj anonimowe i często występowały w kilku wersjach. Do najsłynniejszych z nich należą "Pieśń o Rolandzie" i "Opowieść o Tristanie i Izoldzie". Również legendy o Królu Arturze i Rycerzach Okrągłego Stołu po raz pierwszy zostały zapisane po francusku.

W 1539 r. król Franciszek I wydał rozporządzenie, aby język francuski był używany jako oficjalny język w urzędach i sądach, zamiast łaciny. Przyczyniło się to do ujednolicenia pisanego języka francuskiego na terenie całego państwa.

W 1634 r. Kardynał Richelieu założył Akademię Francuską jako organizację, mającą czuwać nad zachowaniem czystości języka francuskiego. W 1694 r. Akademia wydała pierwszy słownik języka francuskiego. Jednym ze skutków działalności Akademii było zahamowanie zmian w rozwoju tego języka. Do dziś język francuski (w porównaniu z innymi językami europejskimi) ma najbardziej tradycyjną, staromodną ortografię (i zapis słów w znacznym stopniu odbiegający od ich wymowy).

Jak zapisuje się ten język?

W języku francuskim występuje 26 liter. Alfabetem w tym języku jest alfabet łaciński (stosowany również w innych językach, na przykład w języku polskim).

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Literatura dziecięca

Do klasyki literatury dziecięcej należy opowiadanie "Mały Książę" Antoine de Saint-Exupery'ego.

Literatura młodzieżowa

"Trzej muszkieterowie" Alexandra Dumas - książka historyczno-przygodowa
"20 000 mil podmorskiej żeglugi" Jules'a Verne'a - fantastyka naukowa

Klasyka literatury

Do wybitnych pisarzy dziewiętnastowiecznych należy Victor Hugo, autor m.in. "Nędzników" i "Katedry Najświętszej Marii Panny w Paryżu" (historii szerzej znanej jako "Dzwonnik z Notre Dame").

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

Salut [saliu]- cześć
Ça va? [sa wa?] - jak leci?
Bonjour [bążur]- Witaj albo dzień dobry
Comment allez-vous? [komą tale wu?] - Jak się Pan/Pani czuje?
Je vais bien, merci [ży we bią, mers-i] - Mam się dobrze, dziękuję
Au revoir [o rewłar]- Do widzenia
Adieu [adie] - Do zobaczenia
Pardon [pardą] - przepraszam (przykro mi)
Excusez-moi [ekskiuze mła] - przepraszam (gdy chcę przejść)
S'il vous plaît [sil wu ple] - proszę
Merci [mers-i] - dziękuję
Comment tu t'appelles? [komą tiu tapel?] - Jak się nazywasz?
Je m'appelle ... [ży mapel ...] - Nazywam się ...
Je suis...[ży słi] - Jestem...
J'ai ... ans [że ... ą]- Mam ... lat

Hindi

Gdzie mówi się w tym języku?

Hindi jest językiem urzędowym w Indiach. Mówi nim aż 400 milionów ludzi.

Jaka jest historia tego języka?

Hindi to język indoeuropejski, tak jak polski, angielski i włoski. Należy jednak do rodziny indoirańskiej i nie jest zbyt podobny do polskiego. Pochodzi od sanskrytu.

Język hindi oraz używany w Pakistanie język urdu to dwie odmiany literackie potocznego języka hindustani. Językoznawcy spierają się, czy należy je uznawać za odrębne języki, czy też nie.

Jak zapisuje się ten język?

Użytkownicy języka hindi używają innego systemu pisma, niż w języku polskim. Nazywane jest ono dewanagari.


देवनागरी

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Tulsidas jest uważany za największego poetę piszącego w hindi. W roku 1574 przetłumaczył na hindi Ramajanę - epos opisujący życie hinduistycznego boga, Ramy.

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

Tak - ha
Nie - nahiin
Dzień dobry - siubha prabhaat
Na razie - phir milenge
Dziękuję - siukrijaa, dhanjawaad
Dziękuję bardzo - aapkaa bahut bahut dhanjawaad

Hiszpański

Gdzie mówi się w tym języku?

Język hiszpański jest jednym z najbardziej znanych języków na świecie. Mówi się nim w Hiszpanii, w Ameryce Południowej (oprócz Brazylii, Surinamu, Gujany i Gujany Francuskiej), w Meksyku i na południu USA.

Jaka jest historia tego języka?

Hiszpański należy do grupy języków romańskich, podobnie jak m.in. francuski i włoski. Wywodzi się z łaciny, daje się też w nim zauważyć wpływy arabskie.Język hiszpański jest drugim najpowszechniej używanym językiem na Ziemi. W roku 2006 oceniano, że posługuje się nim jako językiem ojczystym około 650 milionów ludzi na siedmiu kontynentach, szczególnie w Ameryce Południowej, Ameryce Północnej,Europie i zachodniej Afryce.Uchwalona 27 grudnia 1978 (znowelizowana 27 sierpnia 1992) Konstytucja Hiszpanii stanowi, że „Kastylijski jest hiszpańskim urzędowym językiem państwa. Wszyscy Hiszpanie mają obowiązek go znać i prawo nim się posługiwać” (art. 3 ust. 1 Konstytucji Hiszpanii). Niemniej „Pozostałe języki hiszpańskie są również językami urzędowymi w odpowiednich wspólnotach autonomicznych, zgodnie z ich statutami” (art. 3 ust. 2 Konstytucji Hiszpanii). Do kategorii owych „pozostałych języków hiszpańskich” zalicza się, występujące w niektórych regionach (autonomiach) Hiszpanii, lokalne rodzime języki:

Jak zapisuje się ten język?

Język hiszpański zapisuje się przy pomocy alfabetu łacińskiego, podobnie jak angielski czy polski. W hiszpańskim występuje dodatkowo litera ñ, czytana jak polskie ń. Czasami za dodatkowe litery uznaje się też ch (czyt. cz) i ll (dawniej miękkie l, obecnie raczej j).

W hiszpańskim wykrzykniki i znaki zapytania zapisuje się po obu stronach zdania (na początku i na końcu). Znak na początku jest odwrócony do góry nogami (spójrz na przykłady w Podstawowych zwrotach).

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Najbardziej znana jest powieść "Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy" Miguela Cervantesa. W humorystyczny sposób opowiada ona o szalonym rycerzu i jego giermku. Do wielu języków weszło z niej powiedzenie "walka z wiatrakami", oznaczające daremne, nieskuteczne zajęcie.

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

¡Hola! [ola!] - Cześć

Buenos días [buenos dijas] - Dzień dobry (do godziny 12:00)
Buenas tardes - Dzień dobry (od 12:00 do 18:00)
Buenas noches [buenas noczes] - Dobry wieczór/Dobranoc
¡Adiós! [adjos] - Do widzenia!/Do zobaczenia!/Żegnaj!
Hasta la vista [asta la wista] - Do zobaczenia
Hasta mañana [asta maniana] - Do jutra
Por favor [por fawor] - Proszę
Gracias [grasjas] - Dziękuję
amigo - przyjaciel
¿Como te llamas? [Komo te jamas?] - Jak się nazywasz?
Me llamo... [Me jamo] - Nazywam się...
Chocolate [Ciokolate] - Czekolada
Sí - Tak
No- Nie
¿Quieres jugar? [Kieres hugar?] - Chcesz się bawić?
Agua - woda
Leche [lecie] - mleko

Japoński

Gdzie mówi się w tym języku?

Język japoński jest używany oczywiście w Japonii. Ale Japończycy, którzy nie mieszkają w Japonii, również używają tego języka.

Jaka jest historia tego języka?

Język japoński nie jest podobny do żadnego innego języka. Dzisiejszy język japoński powstał w XVI wieku.

Jak zapisuje się ten język?

Pismo japońskie nie jest alfabetem, czyli nie jest tak, że każdej głosce odpowiada jeden znak. Są za to znaki dla całych sylab (katakana i hiragana) i słów (kanji). Te ostatnie zostały wzięte z pisma chińskiego. Język japoński można też zapisywać alfabetem łacińskim (romaji), tak jak język polski.

Jakie dzieła powstały w tym języku?

W Japonii powstało wiele dzieł. Mangi i anime są wydawane i emitowane w telewizji również w języku polskim. Do słynniejszych należą Pokemon, Bleach, Kapitan Jastrząb, Naruto, Czarodziejka z Księżyca oraz Shin-chan, Clannad, Chobits.

Niemiecki

Gdzie mówi się w tym języku?

Język niemiecki jest językiem używanym w Europie: w Niemczech i w Austrii jako jedyny język urzędowy, a także w w Belgii, w Szwajcarii i w Liechtensteinie.

Jaka jest historia tego języka?

Język ten należy do grupy germańskiej, czyli jest krewnym na przykład szwedzkiego oraz angielskiego.

Co ciekawe, bardzo dużo słów w języku polskim, zwłaszcza dotyczących rzemiosła i techniki, pochodzi z niemieckiego. "Kosztować", "majster", "szlafrok" i "spacer" to wszystko słowa zapożyczone z języka niemieckiego.

W samym niemieckim natomiast dużo wyrazów pochodzi z języka francuskiego. Podczas gdy w języku polskim słowa z francuskiego są prawie zawsze spolszczone, czyli zapisywane tak, jak my je słyszymy (francuskie "sauce", polskie "sos"), Niemcy często zostawiają je tak, jak w języku francuskim (niemieckie "Sauce", zniemczane do "Soße").

Jak zapisuje się ten język?

W języku niemieckim występuje alfabet łaciński (ten sam co w języku polskim). Jednak cechą tego alfabetu są umlauty (Ä, Ö, Ü) oraz litera ß (Es-Zett, czytaj "es-cet"), czytana jak s. Ta ostatnia jest o tyle ciekawa, że powstała przez zlanie się litery "s" (w starym niemieckim piśmie wyglądającej jak długa pionowa kreska zaokrąglona u końców: ʃ) i "z".

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Wilhelm (z lewej) i Jakub Grimm (z prawej) na obrazie Elisabeth Jerichau-Baumann z 1855 roku.

Z literatury dla dzieci najbardziej znane są baśnie braci Grimm. Jakub Grimm (1785 – 1863) i Wilhelm Grimm (1786 – 1859) zebrali i opublikowali niemieckie opowieści ludowe i baśnie. Kilka z nich zostało sfilmowanych przez wytwórnię Disneya, m.in. "Królewna Śnieżka", "Kopciuszek" i "Śpiąca królewna". Także "Czerwony kapturek" oraz "Jaś i Małgosia" znane są wśród dzieci na całym świecie.

Johann Wolfgang von Goethe (1749 – 1832) to najsłynniejszy niemiecki poeta romantyczny. Napisał m.in. powieść w listach "Cierpienia młodego Wertera" oraz monumentalną sztukę teatralną "Faust" o uczonym, który zaprzedał duszę diabłu. Był niezwykle wszechstronnym autorem: zajmował się botaniką, geologią, filozofią, teorią kolorów... Do jego znanych wierszy należą m.in. "Nocna pieśń wędrowca", "Pieśń Mignon" ("Znasz-li ten kraj...") oraz ballada "Król Olch".

Popularnym autorem literatury młodzieżowej był Karol May (1842 – 1912). Najbardziej znane są jego przygodowo-podróżnicze książki o Dzikim Zachodzie, zwłaszcza "Winnetou" i "Skarb w Srebrnym Jeziorze". Ciekawostką jest, że większość swoich książek podróżniczych May napisał nie wyjeżdżając z Niemiec.

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

Guten Morgen - Dzień dobry (do godziny 12:00)
Guten Tag - Dzień dobry (od 12:00 do 18:00)
Guten Abend - Dobry wieczór (od 17:00 do 22:00)
Hallo - Cześć (jako powitanie)
Tschüs [czius] - Cześć (jako pożegnanie)
Auf Wiedersehen [auf widarzeen] - Do widzenia
Bitte [byte] - Proszę
Danke - Dziękuję
Ich heiße... [yś hajse] - Nazywam się...
Ich liebe dich [yś libe dyś] - Kocham cię
Ich bin... [yś byn] - Jestem...

Norweski

Gdzie używa się tego języka?

Języka norweskiego używa się w Norwegii, na Svalbardzie i w Radzie Nordyckiej.

Jak się czyta norweskie litery?

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

Æ

Ø

Å

a

b

c

d

e

f

g

h

i

j

k

l

m

n

o

p

q

r

s

t

u

v

w

x

y

z

æ

ø

å

Norweski czyta się mniej więcej tak, jak polski. C, Q, W, X i Z pojawiają się tylko w wyrazach obcych dla Norwegów. Poza tym na przykład:

O czasem czyta się jak polskie O, ale czasem jak U

V czyta się z grubsza jak polskie W

Y czyta się właściwie nie jak polskie Y, a jak niemieckie Ü (wargi w dzióbek jak do U, język jak do I)

Æ czyta się jak E, a właściwie jak angielski dźwięk "ash", czyli z bardziej otwartymi ustami, trochę jak A

Ø czyta się jak niemieckie Ö, czyli jak E, ale z wargami zaokrąglonymi jak do O, a nawet ułożonymi w dzióbek, jak do U

Å czyta się jak polskie O

rs i sk czyta się czasem jak polskie sz

Podstawowe słówka i zdania

Dzień dobry. - God morgen

Dobry wieczór. - God kved

Polski

Gdzie się mówi po polsku?

Język polski jest oczywiście używany w Polsce, ale nie tylko. Mówią nim Polacy zamieszkali we wszystkich krajach świata, jak też polscy Żydzi zamieszkali w Izraelu. Język polski jest językiem ojczystym dla około 50 milionów ludzi na całym świecie.

Jaka jest historia tego języka?

Polski jest podobnie jak czeski językiem zachodniosłowiańskim, nic więc dziwnego że Polak i Czech mogą zrozumieć się, gdy każdy mówi we własnym języku. Dawniej język polski pełnił na terenie Europy Wschodniej podobną funkcję jaką dziś pełni angielski - mówiono nim na dworach władców i służył za narzędzie porozumiewania się dla ludzi nieznających nawzajem swoich języków. W okresie, kiedy Polska była pod zaborami, Niemcy i Rosjanie zabraniali Polakom używania swojego języka w szkołach, przeciw czemu protestowano m.in. we Wrześni w 1901 roku.

Jak zapisuje się ten język?

Język polski zapisuje się, podobnie jak angielski czy niemiecki, za pomocą alfabetu łacińskiego, jednak przy użyciu liter, których nie ma w większości innych języków zapisywanych w ten sposób, takich jak ś, ź, ż, ć, ą czy ę.

Kiedyś używano też w pewnych sytuacjach innych alfabetów. Na przykład w średniowieczu polscy Żydzi zapisywali go alfabetem hebrajskim, w XVII wieku do korespondencji z Turkami używano alfabetu arabskiego, a pod zaborami w ramach tak zwanej rusyfikacji próbowano wprowadzić cyrylicę.

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Po polsku pisali Julian Tuwim i Jan Brzechwa - autorzy wierszy dla dzieci szeroko znanych w Polsce i poza jej granicami. Innym ważnym dziełem w języku polskim są Treny napisane w XVI wieku przez poetę Jana Kochanowskiego po śmierci córki Urszulki. Po polsku pisał Mikołaj Rej który nawet stworzył cytat A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają.

Wielu polskich pisarzy tłumaczonych jest na obce języki. Do najbardziej popularnych należą Stanisław Lem oraz Ryszard Kapuściński. Jednak najczęściej tłumaczoną na języki obce polską książką jest Dzienniczek św. Faustyny Kowalskiej (Heleny Kowalskiej). Nie wiadomo dokładnie na ile języków została przetłumaczona, ponieważ tłumaczy się ją nawet na mało znane języki i dialekty.^[1]

Quenya

Quenya to sztuczny język, stworzony w całości przez brytyjskiego pisarza Johna Ronalda Reuela Tolkiena. Jego najbardziej znane dzieła to seria książek Władca Pierścieni i powieść Hobbit. Poza quenyą Tolkien stworzył jeszcze 10 innych języków, lecz tylko dwa – quenya i sindarin – są na tyle rozwinięte, że można ich używać.

Jak zapisuje się ten język?

Słowo **Arda** (*świat*) zapisane w Tengwarze

Używa on specjalnego systemu znaków, znanego jako Tengwar. "Tengwar" w quenyi znaczy dosłownie "litery". Te litery są zupełnie inne, od tych którymi zapisany jest ten tekst, czyli od liter łacińskich. Pomimo tego, nie ma żadnych ograniczeń i quenyę można zapisywać każdym systemem pisma.

Do zapisu quenyi naszym alfabetem używamy liter:

a, á, b, c, d, e, é, f, g, h, i, í, l, m, n, o, ó, p, q, r, s, t, u, ú, v, w, x, i y.

Istnieją małe różnice w czytaniu liter:
c czyta się zawsze jak k,
y jak j,
w jak ł,
v jak w.

Są też grupy liter, które reprezentują dźwięki zapisywane osobnymi tengwami (literami): ny, ty, ly, gw, nw, qu (dawniej: cw) i tak dalej.

Zapis quenyi nie opierał się na początku o alfabet łaciński, dlatego niektórzy mogą zapisać jeden wyraz na dwa sposoby. Przykładowo, niektórzy napiszą: cirya (statek), a inni: kirya. Jest to spowodowane tym, że w Tengwarze c i k oznaczają ten sam dźwięk i przypada im jeden znak.
Czasem można zauważyć, że litery mają nad sobą dwie małe kropki, np. ë w wyrazie nissë (kobieta). Nie wpływa to na wymowę – po prostu Tolkien w ten sposób zaznaczył dla ludzi mówiących po angielsku, że e na końcu wyrazu jest także wymawiane.
Zdarza się też, że litera ma nad sobą pochyłą kreskę, np. ó. Czyta się to wtedy jako zwykłe o, które wymawia się długo (oo), np. hón (serce).

Gdzie używa się tego języka?

Tolkien stworzył świat, który jest bardzo podobny do naszego. Nazwał go Arda. Jest to miejsce, w którym żyją przeróżne ludy, w tym Ludzie, Krasnoludy i Elfy. Elfy dzielą się na wiele szczepów i każdy mówi w jednym z języków: sindarinie, quenyi, telerinie, nandorinie i wielu innych. Są one podobne, ponieważ wywodzą się z języka praelfickiego. Sama quenya dzieli się na dialekty takie jak vanyarin i ñoldorin. Podobnie jest z językami europejskimi, np. francuskim, włoskim i hiszpańskim. Wszystkie powstały na podstawie starożytnego języka – łaciny.

W naszym świecie również używa się tego języka. Poza użyciem quenyi i sindarinu w filmach Petera Jacksona, istnieją grupy ludzi, które uczą się quenyi. Takie grupy są najliczniejsze między innymi w Polsce i krajach Ameryki Południowej.

Jacy są najpopularniejsi ludzie tworzący w tym języku?

J.R.R. Tolkien (1892 – 1973) twórca quenyi i innych języków Śródziemia. Jego syn, Christopher Tolkien, kontynuował publikowanie tekstów związanych z quenyą po śmierci ojca.

Helge K. Fauskanger i Thorsten Renk są uważani za najlepszych współczesnych badaczy języków Tolkiena. Napisali w języku angielskim podręczniki i artykuły o quenyi i sindarinie (drugim języku Elfów).

Ryszard Derdziński to polski badacz języków Tolkiena, a także tłumacz językowych dodatków do Władcy Pierścieni. Napisał kilka wierszy w quenyi i sindarinie.

Jakie są podstawowe słowa i zwroty, których mogę się nauczyć?

Elen síla lúmenn' omentielvo - Gwiazda świeci na czas naszego spotkania. (Jest to takie długie i oficjalne "Cześć")
aiya - cześć
namárië - do widzenia
hantalë - dzięki
ná - tak
lá - nie
mana esselya? - Jak masz na imię?
nanyë... - Jestem...
essenya ná... - Nazywam się...
uan hanya - nie rozumiem
ma hanyalyen? - rozumiesz mnie?

aran - król
tári - królowa
Elda - Elf (Eldar - Elfy)
atto ar mamil - tata i mama (ar to "i")
töa - drewno
ondo - kamień
cár - głowa
masta - chleb
Anar - Słońce
Isil - Księżyc
lírë - piosenka
laire - wiersz

Liczby

minë - 1
atta - 2
neldë - 3
canta - 4
lempë - 5
enquë - 6
otso - 7
toldo - 8
nertë - 9
quain - 10
minquë - 11
yunquë - 12

Kolory

carnë - czerwony
culuina - pomarańczowy
fána - biel chmur
helwa - kolor nieba
laiqua - zielony
laurëa - złoty
lossëa - śnieżnobiały
luinë - niebieski
malina - żółty
morna - czarny
ninquë - biały
silma - jaskrawy biały lub srebrny
sinda - szary
varnë - brązowy
culda – płomienny czerwony

Miesiące

Narvinyë - styczeń
Nénimë - luty
Súlimë - marzec
Víressë - kwiecień
Lótessë - maj
Nárië - czerwiec
Cermië - lipiec
Úrimë - sierpień
Yavannië - wrzesień
Narquelië - październik
Hísimë - listopad
Ringavë - grudzień

Czy są jakieś wiersze lub piosenki, których mogę się nauczyć?

Tak - jest wiele tekstów w quenyi, a nawet tłumaczeń polskich modlitw i kolęd. Oto pierwsza zwrotka Namárië, fragment wiersza samego Tolkiena:

(Tak się pisze:)

Ai! laurië lantar lassi súrinen,
Yéni únótimë ve rámar aldaron!
Yéni ve lintë yuldar avánier
mi oromardi lisse-miruvóreva
Andúnë pella, Vardo tellumar
nu luini yassen tintilar i eleni
ómaryo airetári-lírinen.

Tak się wymawia:

Aj! lałrie lantar lassi suurinen
jeeni unootime we raamar aldaron
jeeni we linte juldar awan-jer
mi oromardi lisse miruwoorewa
anduune pella, vardo tel-lumar
nu luini jassen tintilar i eleni
oomarjo ajretaari liirinen.

W przekładzie Marii Skibniewskiej to znaczy:

Ah! jak złoto lecą z wiatrem liście!
Nie zliczysz lat, jak na drzewie ptasich skrzydeł.
I jak słodki nektar białego miodu
w pałacach na zachodzie,
pod niebieskim stropem Vardy,
gdzie gwiazdy drżą na głos jej śpiewu,
przeczysty i królewski – tak płyną lata.

Rosyjski

Gdzie mówi się w tym języku?

Rosyjski to jeden z najpopularniejszych języków na świecie. Dla 145 milionów ludzi jest to język, którego nauczyli się w domu; poza tym około 110 milionów ludzi nauczyło się go jako języka obcego.

Oczywiście po rosyjsku mówi się w Rosji, ale nie tylko. Do Związku Radzieckiego należało kiedyś wiele państw i do dziś ludzie mówią tam po rosyjsku.

Jaka jest historia tego języka?

Rosyjski to język słowiański, podobnie jak polski czy czeski. Dlatego w brzmieniu jest podobny do polskiego i nawet jeśli nie znamy rosyjskiego, możemy czasem zrozumieć ludzi rozmawiających ze sobą po rosyjsku.

Jak zapisuje się ten język?

Rosjanie używają innego systemu pisma, niż w języku polskim czy angielskim. Nazywa się go cyrylickim, od mnichów Cyryla i Metodego, którzy wymyślili dla Słowian pismo podobne do pisma greckiego.

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Rosjanie stworzyli dużo pięknych baśni i filmów animowanych. Wśród nich między innymi Wilka i Zająca, bajkę, którą kiedyś znało prawie każde dziecko w Polsce.

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

Привет! [priwjet!] - Cześć (na powitanie, do znajomego)
Здравствуйте [zdrastwujtie] - Dzień dobry, witajcie (do kogoś obcego) odsłuchaj^*
Как дела? [kak dieła?] - Jak leci? (do znajomego)
Пока, пока! [paka paka] - Pa pa! (na pożegnanie, do znajomego)
До свидания [da swidanija] - Do widzenia
Пожалуйста [pażałsta] - Proszę
Спасибо [spasiba] - Dziękuję
Извините [izwinitie] - Przepraszam (do kogoś obcego)
Как тебя зовут? [kak tiebia zawut?] - Jak się nazywasz?
Меня зовут ... [mienia zawut ...] - Nazywam się ...

Słowacki

Gdzie mówi się w tym języku?

Po słowacku mówi się na Słowacji, a także w Wojwodinie, która jest częścią Serbii.

Jaka jest historia tego języka?

Można przyjąć, że język słowacki powstał na początku dziesiątego wieku po podbiciu Państwa Wielkomorawskiego (słowiańskiego państwa obejmującego tereny dzisiejszych Czech, Moraw, Węgier, Słowacji i być może południowej Polski) przez Węgrów, którzy przybyli ze wschodu. Językiem oficjalnym była wtedy łacina. W trzynastym lub czternastym wieku słowacki zaczął być zapisywany, ale od czternastego wieku na ziemiach dzisiejszej Słowacji jako języka oficjalnego zaczęto używać też czeskiego. Słowacja należała do Węgier, które później trafiły pod władzę austriackich Habsburgów. Po powstaniu Austro-Węgier w roku 1867, kiedy Węgry stały się częścią państwa równoważną Austrii, trwała madziaryzacja - Słowakom próbowano narzucić język węgierski (tak jak niemiecki i rosyjski Polakom w czasie germanizacji i rusyfikacji). W 1918 powstała Czechosłowacja, w której słowacki był językiem urzędowym tak samo jak czeski. Języki te są bardzo podobne, próbowano więc uczynić z nich przed drugą wojną światową jeden język czechosłowacki, ale to się nie udało. W roku 1993 Czechosłowacja się rozpadła, a słowacki stał się językiem urzędowym niepodległej Słowacji, jednak wciąż wiele książek i filmów jest na Słowacji wydawanych po czesku.

Jak zapisuje się ten język?

Język ten zapisuje się, tak jak polski, zmodyfikowanym alfabetem łacińskim.

Alfabet słowacki (Slovenská abeceda)
Wielkie litery (Velká písmena)
A	Á	Ä	B	C	Č	D	Ď	DZ	DŽ	E	É	F	G	H	CH	I	Í	J	K	L	Ĺ	Ľ
Małe litery (Malá písmena)
a	á	ä	b	c	č	d	ď	dz	dž	e	é	f	g	h	ch	i	í	j	k	l	ĺ	ľ
Wielkie litery (Velká písmena)
M	N	Ň	O	Ó	Ô	P	Q	R	Ŕ	S	Š	T	Ť	U	Ú	V	W	X	Y	Ý	Z	Ž
Małe litery (Malá písmena)
m	n	ň	o	ó	ô	p	q	r	ŕ	s	š	t	ť	u	ú	v	w	x	y	ý	z	ž

Występuje w nim kilka liter, które nie występują w polskim albo oznaczają w nim inne dźwięki. Ich wymowa to w przybliżeniu:

á - długie a
ä - a lub e, najczęściej e
č - polskie cz
ď - miękkie d
é - długie e
h - dźwięczne h
í - długie i
ĺ - długie l
ľ - miękkie l
ň - polskie ń
ó - długie o
ô - polskie ło
ŕ - długie r
š - polskie sz
ť - miękkie t
ú - długie u
v - polskie w
ý - długie i
ž - polskie ż

Inne litery wymawia się mniej więcej tak, jak w polskim. Ciekawe jest też, że dwuznak "ch" (również wymawiany jak w polskim) traktuje się jak jedną literę umieszczoną w alfabecie po "h". Nie ma za to dwuznaków "sz", "rz", "cz", a litera "w" występuje tylko w wyrazach obcych.

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Jedną z autorek piszących dla dzieci po słowacku jest Jana Bodnárová.

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

áno - tak
nie - nie
Ďakujem. - Dziękuję.
Prosím. - Proszę.
Prosím si… - Proszę o…
Dobré ráno! - Dzień dobry!
Dovidenia! - Do widzenia!
Dobrý večer! - Dobry wieczór!
Dobrú noc! - Dobranoc!
Ahoj! - Cześć!
Prepáčte! - Przepraszam!
Ako sa voláš? - Jak się nazywasz?
Moje meno je Anna. - Mam na imię Anna.

Włoski

Gdzie mówi się w tym języku?

Włoskim jako językiem ojczystym posługuje się 60-70 milionów ludzi. Ponadto 120-130 milionów ludzi nauczyło się tego języka.

Język włoski jest używany jako język urzędowy we Włoszech i San Marino, oraz jako jeden z języków urzędowych w Szwajcarii (obok francuskiego i niemieckiego). Mówi się nim także w Watykanie (urzędowym językiem Watykanu jest jednak łacina).

Włoski jest szeroko znany, choć nie jest już językiem urzędowym, w byłych włoskich koloniach w Afryce: Libii, Somalii i Erytrei. Znaczne skupiska mniejszości włoskojęzycznych występują w Ameryce Południowej (po 1,5 miliona emigrantów w Argentynie i Brazylii) i Północnej (milion emigrantów w Stanach Zjednoczonych).

Jaka jest historia tego języka?

Język włoski jest językiem romańskim, podobnie jak francuski czy hiszpański. Wywodzi się z łaciny.

Jak zapisuje się ten język?

Język włoski zapisuje się przy pomocy alfabetu łacińskiego, jak prawie wszystkie języki europejskie, w tym polski. Alfabet włoski ma 26 liter, ale niektóre z nich (J,K,W,X,Y) są używane tylko w słowach pochodzenia obcego.

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Znaną powieścią dla dzieci jest "Pinokio" Carla Collodiego (1826-1890).

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

Buongiorno [błondżiorno] - Dzień dobry
Ciao! [cziao] - Cześć!
Come stai? [Kome stai?] - Co słychać? / Jak leci?
Arrivederci [arriwederczi] - Do widzenia
A presto! - Do [szybkiego] zobaczenia!
Grazie [gracje] - Dziękuję
Prego - (Ależ) proszę
Mi dispiace! [mi dispiacze] - Przykro mi; przepraszam

Aneks

Języki, których używa najwięcej osób na świecie

chiński
angielski
hiszpański
hindi
arabski
francuski
rosyjski
portugalski
bengalski
japoński

Języki sąsiadów Polski

rosyjski
litewski
białoruski
ukraiński
słowacki
czeski
niemiecki

Rodziny języków

języki indoeuropejskie
- języki słowiańskie
  - polski
  - czeski
  - słowacki
  - rosyjski
- języki germańskie
- języki romańskie
  - francuski
  - hiszpański
  - włoski
  - (esperanto)
- grecki
- języki indoirańskie
  - hindi
języki semickie
- arabski
japoński
koreański
(języki sztuczne)
- esperanto
- quenya

↑ Gość Niedzielny, Nr 13/ 30 III 2008

[1] Gość Niedzielny, Nr 13/ 30 III 2008

[1]