Wikijunior:Języki/Angielski

Gdzie się mówi w tym języku?

Język angielski występuje na całym świecie. Jako język urzędowy występuje w Wielkiej Brytanii, w Irlandii, w Stanach Zjednoczonych, w Kanadzie, w Australii i na Nowej Zelandii.

Angielski jest także najbardziej rozpowszechnionym językiem "międzynarodowym". Jest używany w dyplomacji, kontaktach biznesowych i na konferencjach naukowych. Jest to także jeden z najczęściej używanych języków w Internecie.

Jaka jest historia tego języka?

Język angielski należy do grupy języków germańskich, podobnie jak niemiecki i języki skandynawskie. Zawiera także wiele zapożyczeń z języków romańskich, głównie francuskiego i łaciny.

W starożytności i średniowieczu Wyspy Brytyjskie były kilkakrotnie podbijane i zasiedlane; każdy z tych podbojów wywarł wpływ na obecny kształt narodów brytyjskich i ich języków.

Najdawniejszymi mieszkańcami Wysp Brytyjskich byli Celtowie. Około 400 roku n.e, u schyłku Cesarstwa Rzymskiego, większość terenów Brytanii została podbita przez germańskie plemiona Anglosasów, a Celtowie zostali zepchnięci na północne i zachodnie krańce Wysp. Celtyckie pochodzenie mają obecne języki: irlandzki, szkocki i walijski. W języku angielskim pozostało bardzo niewiele rdzennie celtyckich słów, głównie nazwy niektórych rzek i miejscowości.

Anglosasi mówili językiem staro-angielskim, silnie zbliżonym do innych języków germańskich i niepodobnym do obecnego angielskiego. Około 600 roku n.e. przyjęli chrześcijaństwo, w wyniku czego przejęli wiele słów z łaciny i greki. Między rokiem 800 a 1000 n.e miało miejsce wiele najazdów Wikingów. Wikingowie mówili językiem nordyckim, podobnym do obecnego norweskiego i duńskiego. Anglosasi zapożyczyli od nich wiele słów, głównie dotyczących życia codziennego i walki, np. horse (koń), knife (nóż).

W 1066 r.n.e. Anglię podbili Normanowie pod wodzą Wilhelma Zdobywcy. Byli to Skandynawowie osiedli w Normandii (na północy Francji), mówiący językiem normańskim zbliżonym do staro-francuskiego. Wilhelm Zdobywca został królem, a Normanowie objęli najwyższe urzędy w państwie. Zajęli się handlem, sądownictwem, utworzyli nową arystokrację. Z ich języka pochodzi większość słów używanych do tej pory w tych dziedzinach, m.in. castle (zamek), royal (królewski), prince (książę), a także merchant (kupiec) i money (pieniądze).

Jak zapisuje się ten język?

Język angielski zapisuje się przy użyciu alfabetu łacińskiego, podobnie jak większość języków europejskich (w tym polski). Alfabet używany w języku angielskim składa się z 26 liter. Tekst zapisuje się od lewej strony do prawej.

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Literatura dziecięca

Do klasyki literatury dziecięcej należą: Alicja w Krainie Czarów Lewisa Carrolla, Przygody Piotrusia Pana Jamesa Matthew Barrie'go, oraz oczywiście Kubuś Puchatek Alana Alexandra Milne.

Klasyka literatury

Najbardziej znanym pisarzem anglojęzycznym jest William Shakespeare, autor kilkudziesięciu sztuk teatralnych (m.in. Hamlet, Makbet oraz Romeo i Julia) i ponad stu sonetów.

Słynni pisarze to Charles Dickens (Oliver Twist), Jane Austen (Rozważna i romantyczna, Duma i uprzedzenie), James Joyce (Ulisses), Robert Byron (The station), Jonathan Swift (Podróże Guliwera).

Kilka podstawowych zwrotów w tym języku

Hello [heloł] - cześć
Good morning [gud mornyng] - dzień dobry (do godziny 12:00)
Good afternoon [gud afternun] - dzień dobry (od 12:00 do 18:00)
Good evening [gud iwnyng] - dobry wieczór
Good-bye [gud baj] - do widzenia
Good night [gud najt] - dobranoc
What is your name? [łot yz jor nejm?] - Jak się nazywasz?
My name is... [maj nejm yz ...] - Nazywam się...
How are you? [hau ar ju?] - Jak się masz?
I'm fine, thanks. [ajm fajn, dzenks] - Mam się dobrze, dziękuję.
Where are you from? [łer ar ju from?] - Skąd pochodzisz?
I'm from... [ajm from ...] - Jestem z ...
What time is it? [łot tajm yz yt] - Która jest godzina?
It is ... o'clock [yt yz ... e klok] - jest równo...
It is seven past two [yt yz sewen past tu] - jest siedem minut po drugiej.
It is four to one [yt yz for tu łan] - jest cztery minuty do pierwszej.
How old are you? [hau old ar ju?] ile masz lat?

Liczby

One [łan] - jeden
Two [tu] - dwa
Three [cri] - trzy
Four [for] - cztery
Five [fajf] - pięć
Six [syks lub (ale mniej poprawnie) siks] - sześć
Seven [sewen] - siedem
Eight [ejt] - osiem
Nine [najn] - dziewięć
Ten [ten] - dziesięć
Eleven [ilewen] - jedenaście
Twelve [tłelw] - dwanaście

Niektóre kolory

green [grin] - zielony
pink [pynk] - różowy
blue [blu] - niebieski
yellow [jelou] - żółty
red [red] - czerwony
black [blak] - czarny
white [łajt] - biały

		Wikijunior:Języki	edytuj
		Wstęp • Autorzy • Wersja do druku Angielski • Arabski • Czeski • Esperanto • Estoński • Francuski • Grecki • Hindi • Hiszpański • Japoński • Koreański • Niemiecki • Norweski • Polski • Quenya • Rosyjski • Słowacki • Włoski Aneks