Wikijunior:Języki/Angielski

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.

Gdzie się mówi w tym języku?[edytuj]

Język angielski występuje na całym świecie. Jako język urzędowy występuje w Wielkiej Brytanii, w Irlandii, w Stanach Zjednoczonych, w Kanadzie, w Australii i na Nowej Zelandii.

mapa państw, gdzie mówi się po angielsku

Angielski jest także najbardziej rozpowszechnionym językiem "międzynarodowym". Jest używany w dyplomacji, kontaktach biznesowych i na konferencjach naukowych. Jest to także jeden z najczęściej używanych języków w Internecie.

Jaka jest historia tego języka?[edytuj]

Język angielski należy do grupy języków germańskich, podobnie jak niemiecki i języki skandynawskie. Zawiera także wiele zapożyczeń z języków romańskich, głównie francuskiego i łaciny.

W starożytności i średniowieczu Wyspy Brytyjskie były kilkakrotnie podbijane i zasiedlane; każdy z tych podbojów wywarł wpływ na obecny kształt narodów brytyjskich i ich języków.

  • Najdawniejszymi mieszkańcami Wysp Brytyjskich byli Celtowie. Około 400 roku n.e, u schyłku Cesarstwa Rzymskiego, większość terenów Brytanii została podbita przez germańskie plemiona Anglosasów, a Celtowie zostali zepchnięci na północne i zachodnie krańce Wysp. Celtyckie pochodzenie mają obecne języki: irlandzki, szkocki i walijski. W języku angielskim pozostało bardzo niewiele rdzennie celtyckich słów, głównie nazwy niektórych rzek i miejscowości.
  • Anglosasi mówili językiem staro-angielskim, silnie zbliżonym do innych języków germańskich i niepodobnym do obecnego angielskiego. Około 600 roku n.e. przyjęli chrześcijaństwo, w wyniku czego przejęli wiele słów z łaciny i greki. Między rokiem 800 a 1000 n.e miało miejsce wiele najazdów Wikingów. Wikingowie mówili językiem nordyckim, podobnym do obecnego norweskiego i duńskiego. Anglosasi zapożyczyli od nich wiele słów, głównie dotyczących życia codziennego i walki, np. horse (koń), knife (nóż).
  • W 1066 r.n.e. Anglię podbili Normanowie pod wodzą Wilhelma Zdobywcy. Byli to Skandynawowie osiedli w Normandii (na północy Francji), mówiący językiem normańskim zbliżonym do staro-francuskiego. Wilhelm Zdobywca został królem, a Normanowie objęli najwyższe urzędy w państwie. Zajęli się handlem, sądownictwem, utworzyli nową arystokrację. Z ich języka pochodzi większość słów używanych do tej pory w tych dziedzinach, m.in. castle (zamek), royal (królewski), prince (książę), a także merchant (kupiec) i money (pieniądze).

Jak zapisuje się ten język?[edytuj]

Język angielski zapisuje się przy użyciu alfabetu łacińskiego, podobnie jak większość języków europejskich (w tym polski). Alfabet używany w języku angielskim składa się z 26 liter. Tekst zapisuje się od lewej strony do prawej.

Jakie dzieła powstały w tym języku?[edytuj]

Literatura dziecięca[edytuj]

Do klasyki literatury dziecięcej należą: Alicja w Krainie Czarów Lewisa Carrolla, Przygody Piotrusia Pana Jamesa Matthew Barrie'go, oraz oczywiście Kubuś Puchatek Alana Alexandra Milne.

Klasyka literatury[edytuj]

Najbardziej znanym pisarzem anglojęzycznym jest William Shakespeare, autor kilkudziesięciu sztuk teatralnych (m.in. Hamlet, Makbet oraz Romeo i Julia) i ponad stu sonetów.

Słynni pisarze to Charles Dickens (Oliver Twist), Jane Austen (Rozważna i romantyczna, Duma i uprzedzenie), James Joyce (Ulisses), Robert Byron (The station), Jonathan Swift (Podróże Guliwera).

Kilka podstawowych zwrotów w tym języku[edytuj]

  • Hello [heloł] - cześć
  • Good morning [gud mornyng] - dzień dobry (do godziny 12:00)
  • Good afternoon [gud afternun] - dzień dobry (od 12:00 do 18:00)
  • Good evening [gud iwnyng] - dobry wieczór
  • Good-bye [gud baj] - do widzenia
  • Good night [gud najt] - dobranoc
  • What is your name? [łot yz jor nejm?] - Jak się nazywasz?
  • My name is... [maj nejm yz ...] - Nazywam się...
  • How are you? [hau ar ju?] - Jak się masz?
  • I'm fine, thanks. [ajm fajn, dzenks] - Mam się dobrze, dziękuję.
  • Where are you from? [łer ar ju from?] - Skąd pochodzisz?
  • I'm from... [ajm from ...] - Jestem z ...
  • What time is it? [łot tajm yz yt] - Która jest godzina?
  • It is ... o'clock [yt yz ... e klok] - jest równo...
  • It is seven past two [yt yz sewen past tu] - jest siedem minut po drugiej.
  • It is four to one [yt yz for tu łan] - jest cztery minuty do pierwszej.
  • How old are you? [hau old ar ju?] ile masz lat?

Liczby[edytuj]

  • One [łan] - jeden
  • Two [tu] - dwa
  • Three [cri] - trzy
  • Four [for] - cztery
  • Five [fajf] - pięć
  • Six [syks lub (ale mniej poprawnie) siks] - sześć
  • Seven [sewen] - siedem
  • Eight [ejt] - osiem
  • Nine [najn] - dziewięć
  • Ten [ten] - dziesięć
  • Eleven [ilewen] - jedenaście
  • Twelve [tłelw] - dwanaście

Niektóre kolory[edytuj]

  • green [grin] - zielony
  • pink [pynk] - różowy
  • blue [blu] - niebieski
  • yellow [jelou] - żółty
  • red [red] - czerwony
  • black [blak] - czarny
  • white [łajt] - biały