Wikijunior:Języki/Niemiecki

Wikijunior

Wstęp Autorzy Wersja do druku

Języki

Angielski Arabski Czeski Esperanto Francuski Grecki Hindi Hiszpański Japoński Koreański Niemiecki Norweski Polski Quenya Rosyjski Słowacki Włoski

Aneks

Gdzie mówi się w tym języku?

Język niemiecki jest językiem używanym w Europie: w Niemczech i w Austrii jako jedyny język urzędowy, a także w w Belgii, w Szwajcarii i w Liechtensteinie.

mapa państw i społeczności, gdzie mówi się po niemiecku

Jaka jest historia tego języka?

Język ten należy do grupy germańskiej, czyli jest krewnym na przykład szwedzkiego oraz angielskiego.

Co ciekawe, bardzo dużo słów w języku polskim, zwłaszcza dotyczących rzemiosła i techniki, pochodzi z niemieckiego. "Kosztować", "majster", "szlafrok" i "spacer" to wszystko słowa zapożyczone z języka niemieckiego.

W samym niemieckim natomiast dużo wyrazów pochodzi z języka francuskiego. Podczas gdy w języku polskim słowa z francuskiego są prawie zawsze spolszczone, czyli zapisywane tak, jak my je słyszymy (francuskie "sauce", polskie "sos"), Niemcy często zostawiają je tak, jak w języku francuskim (niemieckie "Sauce", zniemczane do "Soße").

Jak zapisuje się ten język?

powstanie litery ß

W języku niemieckim występuje alfabet łaciński (ten sam co w języku polskim). Jednak cechą tego alfabetu są umlauty (Ä, Ö, Ü) oraz litera ß (Es-Zett, czytaj "es-cet"), czytana jak s. Ta ostatnia jest o tyle ciekawa, że powstała przez zlanie się litery "s" (w starym niemieckim piśmie wyglądającej jak długa pionowa kreska zaokrąglona u końców: ʃ) i "z".

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Wilhelm (z lewej) i Jakub Grimm (z prawej) na obrazie Elisabeth Jerichau-Baumann z 1855 roku.

Z literatury dla dzieci najbardziej znane są baśnie braci Grimm. Jakub Grimm (1785 – 1863) i Wilhelm Grimm (1786 – 1859) zebrali i opublikowali niemieckie opowieści ludowe i baśnie. Kilka z nich zostało sfilmowanych przez wytwórnię Disneya, m.in. "Królewna Śnieżka", "Kopciuszek" i "Śpiąca królewna". Także "Czerwony kapturek" oraz "Jaś i Małgosia" znane są wśród dzieci na całym świecie.

Johann Wolfgang von Goethe (1749 – 1832) to najsłynniejszy niemiecki poeta romantyczny. Napisał m.in. powieść w listach "Cierpienia młodego Wertera" oraz monumentalną sztukę teatralną "Faust" o uczonym, który zaprzedał duszę diabłu. Był niezwykle wszechstronnym autorem: zajmował się botaniką, geologią, filozofią, teorią kolorów... Do jego znanych wierszy należą m.in. "Nocna pieśń wędrowca", "Pieśń Mignon" ("Znasz-li ten kraj...") oraz ballada "Król Olch".

Popularnym autorem literatury młodzieżowej był Karol May (1842 – 1912). Najbardziej znane są jego przygodowo-podróżnicze książki o Dzikim Zachodzie, zwłaszcza "Winnetou" i "Skarb w Srebrnym Jeziorze". Ciekawostką jest, że większość swoich książek podróżniczych May napisał nie wyjeżdżając z Niemiec.

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

• Guten Morgen - Dzień dobry (do godziny 12:00)
• Guten Tag - Dzień dobry (od 12:00 do 18:00)
• Guten Abend - Dobry wieczór (od 17:00 do 22:00)
• Hallo - Cześć (jako powitanie)
• Tschüs [czius] - Cześć (jako pożegnanie)
• Auf Wiedersehen [auf widarzeen] - Do widzenia
• Bitte [byte] - Proszę
• Danke - Dziękuję
• Ich heiße... [yś hajse] - Nazywam się...
• Ich liebe dich [yś libe dyś] - Kocham cię
• Ich bin... [yś byn] - Jestem...