Wikijunior:Języki/Francuski

Wikijunior

Wstęp Autorzy Wersja do druku

Języki

Angielski Arabski Czeski Esperanto Francuski Grecki Hindi Hiszpański Japoński Koreański Niemiecki Norweski Polski Quenya Rosyjski Słowacki Włoski

Aneks

Gdzie mówi się w tym języku?

W Europie język francuski jest językiem urzędowym we Francji, a także w Belgii (obok niemieckiego i niderlandzkiego), Szwajcarii (obok włoskiego i niemieckiego), w Luksemburgu i Monako. Francuski jest jednym z 3 oficjalnych języków Unii Europejskiej.

Na świecie używany jest także w Kanadzie (głównie na wschodzie - prowincja Quebec), na Haiti i w Gujanie Francuskiej, w zachodniej i centralnej Afryce. Mówi nim około 128 mln ludzi.

mapa państw, gdzie mówi się po francusku

Jaka jest historia tego języka?

Język francuski należy do grupy języków romańskich tak jak język włoski czy łacina. Od XVI do XVII wieku był najważniejszym językiem na świecie (tak jak dziś język angielski).

Najdawniejszymi mieszkańcami obecnej Francji byli Celtowie, przez Rzymian nazywani Galami. W obecnym języku francuskim zachowało się poniżej dwustu słów pochodzenia galijskiego, głównie dotyczących roślin, zwierząt i rolnictwa, m.in. bouleau (brzoza), chêne (dąb), mouton (baran), alouette (skowronek), char (wóz) i chemin (droga). Galijskie wpływy można też odnaleźć w "dwudziestkowym" systemie liczenia.

W 50 roku p.n.e. Galia została podbita przez Rzymian pod wodzą Juliusza Cezara. Rzymianie panowali w Galii aż do upadku Cesarstwa w V wieku n.e. Od III wieku na tereny Europy Zachodniej napływały rozmaite plemiona germańskie, w tym Frankowie, od których pochodzi nazwa "Francja". Pochodzenia germańskiego są m.in. słowa blanc (biały), bleu (niebieski), garçon (chłopiec), guerre (wojna) i haine (nienawiść) oraz końcówki -ard, -and, -aud.

W średniowieczu w języku starofrancuskim powstało wiele pieśni-opowieści o bohaterskich rycerzach oraz dworskich romansach. Opowieści te były zazwyczaj anonimowe i często występowały w kilku wersjach. Do najsłynniejszych z nich należą "Pieśń o Rolandzie" i "Opowieść o Tristanie i Izoldzie". Również legendy o Królu Arturze i Rycerzach Okrągłego Stołu po raz pierwszy zostały zapisane po francusku.

W 1539 r. król Franciszek I wydał rozporządzenie, aby język francuski był używany jako oficjalny język w urzędach i sądach, zamiast łaciny. Przyczyniło się to do ujednolicenia pisanego języka francuskiego na terenie całego państwa.

W 1634 r. Kardynał Richelieu założył Akademię Francuską jako organizację, mającą czuwać nad zachowaniem czystości języka francuskiego. W 1694 r. Akademia wydała pierwszy słownik języka francuskiego. Jednym ze skutków działalności Akademii było zahamowanie zmian w rozwoju tego języka. Do dziś język francuski (w porównaniu z innymi językami europejskimi) ma najbardziej tradycyjną, staromodną ortografię (i zapis słów w znacznym stopniu odbiegający od ich wymowy).

Jak zapisuje się ten język?

W języku francuskim występuje 26 liter. Alfabetem w tym języku jest alfabet łaciński (stosowany również w innych językach, na przykład w języku polskim).

Jakie dzieła powstały w tym języku?

Literatura dziecięca

Do klasyki literatury dziecięcej należy opowiadanie "Mały Książę" Antoine de Saint-Exupery'ego.

Literatura młodzieżowa

• "Trzej muszkieterowie" Alexandra Dumas - książka historyczno-przygodowa
• "20 000 mil podmorskiej żeglugi" Jules'a Verne'a - fantastyka naukowa

Klasyka literatury

Do wybitnych pisarzy dziewiętnastowiecznych należy Victor Hugo, autor m.in. "Nędzników" i "Katedry Najświętszej Marii Panny w Paryżu" (historii szerzej znanej jako "Dzwonnik z Notre Dame").

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?

• Salut [saliu]- cześć
• Ça va? [sa wa?] - jak leci?
• Bonjour [bążur]- Witaj albo dzień dobry
• Comment allez-vous? [komą tale wu?] - Jak się Pan/Pani czuje?
• Je vais bien, merci [ży we bią, mers-i] - Mam się dobrze, dziękuję
• Au revoir [o rewłar]- Do widzenia
• Adieu [adie] - Do zobaczenia
• Pardon [pardą] - przepraszam (przykro mi)
• Excusez-moi [ekskiuze mła] - przepraszam (gdy chcę przejść)
• S'il vous plaît [sil wu ple] - proszę
• Merci [mers-i] - dziękuję
• Comment tu t'appelles? [komą tiu tapel?] - Jak się nazywasz?
• Je m'appelle ... [ży mapel ...] - Nazywam się ...
• Je suis...[ży słi] - Jestem...
• J'ai ... ans [że ... ą]- Mam ... lat