Wikijunior:Języki/Grecki

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podręczników.

Gdzie mówi się w tym języku?[edytuj]

Język grecki jest używany głównie w Grecji i na Cyprze.

Jaka jest historia tego języka?[edytuj]

Język grecki ma ponad 3000 lat historii. Można w niej wyróżnić następujące okresy:

  • Greka klasyczna - od X wieku p.n.e. do ok. 330 roku p.n.e.
  • Greka "koine" (wspólna) - od 330 r. p.n.e. do 330 r. n.e.
  • Greka średniowieczna (bizantyjska) - od 330 r. n.e. do 1453 r. n.e. (do upadku Konstantynopola).
  • Greka współczesna - od 1453 r. do dzisiaj.


Mozaika z Hagia Sophia w Konstantynopolu, przedstawiająca Chrystusa z cesarzem Konstantynem IX i cesarzową Zoe. Napis IC XC to skrót od "Jezus Chrystus".
Mozaika z Hagia Sophia, przedstawiająca Maryję z cesarzem Janem II i cesarzową Ireną. Litery ΜΡ i ΘΥ wokół Maryi to skrót od ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ - Matka Boga.

W grece średniowiecznej literę Σ (sigma) zapisywano podobnie do C, stąd napis ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ (Jezus Chrystus) zmienia się w IHCOYC XPICTOC, zapisywane skrótowo jako IC XC.

Jak zapisuje się ten język?[edytuj]

Język grecki jest jednym z nielicznych języków europejskich niezapisywanych przy pomocy alfabetu łacińskiego. Oto alfabet grecki:

Wielkie litery
Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
Małe litery
α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
Nazwy liter
alfa beta gamma delta epsilon zeta eta theta jota kappa lambda mi ni ksi omikron pi rho sigma tau ypsilon fi chi psi omega

Jakie dzieła powstały w tym języku?[edytuj]

W okresie starożytnym:

  • poematy Homera: "Iliada" i "Odyseja"
  • dramaty, m.in. "Antygona" Sofoklesa
  • dialogi i traktaty filozoficzne (Platon, Arystoteles)

W grece "koine" jest napisany Nowy Testament.

Jakie jest kilka podstawowych zwrotów w tym języku?[edytuj]

  • καλημέρα [kalimera] – dzień dobry
  • Γεια σου [ja su] – cześć (na powitanie i pożegnanie)
  • Χαίρετε [chierete] – witaj (dosł. szczęście)
  • Τα λέμε [ta leme] – do zobaczenia
  • τι κάνεις; [ti kanis?] – jak się czujesz (co słychać?)
  • Πολύ καλά, ευχαριστώ [poli kala, efcharisto] – bardzo dobrze, dziękuję
  • Σε ευχαριστώ [se efcharisto] – dziękuję
  • Παρακαλώ [parakalo] – proszę
  • Συγνώμη [sygnomi] – przepraszam
  • Όχι [ochi] – nie
  • Ναι [ne] – tak
  • Καληνύχτα [kalinichta] - dobranoc
  • Καλό βράδυ [kalo vradi] - dobry wieczór
  • Είμαι από την Πολωνία [ime apo tin Polonija] - Jestem z Polski